ریسک فاکتوری برای پیدایش زودهنگام اسکیزوفرنی

با توجه به سوالات ایجاد شده در بین همکاران و بازدیدکنندگان عزیز و محترم در پی انتشار مقاله ای تحت عنوان توکسوپلاسموز و اسکیزوفرنی در مقاله قبلی همین سایت، بر آن شدیم در طی چندین مقاله سریالی به اهمیت این موضوع و یافته های جدید پیرامون این دو بیماری مهم اشاره داشته باشیم. در این مقاله هدف پدید آورندگان معرفی اجمالی این دو بیماری و رابطه آنها با یکدیگر است.

الف) توکسوپلاسموزیس
عامل بوجود آورنده این بیماری، تک یاخته ای بنام توکسوپلاسما گوندی است که در انسان، حیوانات خونگرم و پرندگان توانایی ایجاد بیماری را دارد. این تک یاخته درتمام نقاط دنیا گسترش یافته است.

توکسوپلاسما گوندی دارای دو مرحله زندگی است:

الف) مرحله کیست
ب) مرحله اووسیست (تخم)

گربه ها مبزبانان قطعی این انگل هستند ( یعنی انگل بدون وجود این میزبان قادر به تکمیل چرخه زندگی خود نیست).
بیشتر گربه ها دریک سالگی به این انگل آلوده می شوند. البته گربه ها انگل را همیشه دفع نمی کنند و انتشار آن فقط به چندین هفته به طول می انجامد.
سایر حیوانات همچون پرندگان جزو میزبانان واسط یا حاملین این انگل هستند. گربه های آلوده در عرض ۳ الی ۱۰ روز اول آلودگی میلیون ها اووسیت را از طریق مدفوع خود دفع می کنند. اووسیست ها در محیط رشد کرده، به بلوغ رسیده و عفونی می شوند. حال حیوانات با خوردن خاک آلوده و مدفوع حیوان آلوده شده، کیست های انگل در اندام های داخلی (مغز، کبد و قلب) شکل می گیرند.

چرخه زندگی انگل
چرخه زندگی انگل و نحوه انتقال در بین میزبانان مختلف در عکس ها و نموادارهای زیر به تصویر کشیده شده و جای زیاده گویی را از ما گرفته است.

علایم بیماری
در ایالات متحده آمریکا و انگلستان ۱۶ الی ۴۰ درصد جمعیت و در اروپا، آمریکای جنوبی و مرکزی ۵۰ الی ۸۰ درصد جمعیت مبتلا به این بیماری هستند. علایم بیماری در افراد بالغ ناچیز ویا اندک است ولی در کودکان و نوزادان شامل آسیب شبکیه چشم، کوری، هیدروسفالی (آب آوردگی مغز) و عقب افتادگی ذهنی است.
علایم آلودگی در زنان آبستن، مرده زایی و بیماری های سیستم عصبی در نوزادان است.
در افرادی که دچار ضعف سیستم ایمنی هستند (افراد مبتلا به ایدز، افراد تحت شیمی درمانی و …) علایم بیماری عبارتند ازآنسفالیت ( التهاب مغز) ، سر درد، تداخل در دید، تغییر در رفلکس های طبیعی بدن، تشنج و کما.
جالب اینکه رابطه ای بین نگهداری گربه در افراد مبتلا به ایدز و دامپزشکان بالینی اشاره نشده است.

پیشگیری
پرهیز کودکان، بالغین و زنان آبستن از تماس با گربه های آلوده و ولگرد، خاک (آلوده) و گوشت خام.
استفاده از غذاهای کنسرو شده، خشک و کاملا پخته برای گربه های خانگی، مراجعه منظم به دامپزشک برای برنامه های پیشگیرانه انگلی، تمیز کردن روزانه لانه و محل خواب گربه، استفاده ار دستکش و ماسک در حین نظافت لانه.
استفاده از دستکش برای تمیز کردن سبزیجات و گوشت خام، ضدعفونی کردن کلیه وسایل در تماس با سبزیجات و گوشت خام.
متاسفانه برخی از هموطنان عزیز تنها راه انتقال انگل را موهای گربه می دانند که شاید نوعی خرافات و یا کم اطلاعی از بیماری و نحوه انتقال آن باشد چراکه در گربه هایی که انگل را از طریق مدفوع دفع می کنند، انگل از موهای حیوان جدا نشده است.

ب) اسکیزوفرنی
اسکیزوفرنی یک بیماری مزمن و اغلب ناتوان کننده روانی است. این بیماری باعث جدایی فرد از جامعه و پیوستن به دنیای هذیان می شود. این بیماری نوعی از جنون است که یک اختلال تفکر محسوب شده و در آن تفسیر واقعیات غیر طبیعی است. اسکیزوفرنی نشانه ای از یک مغز آسیب دیده است و شایع ترین سن ظهور آن بین ۱۳ الی ۲۵ سالگی بوده و در مردان زودتر از زنان روی می دهد. درمانی برای این بیماری وجود نداشته ولی کار با روانپزشک می تواند در تخفیف علایم بیماری کمک کننده باشد.

علایم بیماری
هذیان، توهم، فقدان احساس، اختلال های عملکردی و … .
عفونت های دوران جنینی یا نوزادی همچون عفونت بااین انگل می تواند احتمال بروز بیماری اسکیزوفرنی یا سایر اختلالات روانی را منجر گردد.
این واقعیت که عوامل عفونی می توانند باعث بروز سندرم های روانی در زمان بلوغ شوند برهمگان آشکار است. نکته بحث انگیز و جالب دیگر اینکه عوامل عفونی با ایجاد آلودگی در زمان جنینی، اوایل زندگی و یا در کودکان خردسال باعث بروز سندرم های روانی در دوره های بعدی زندگانی می شوند. حال برای بررسی ارتباط بین این دو بیماری سه راه پیشنهاد می شود.

الف) مطالعات موقت (مقطعی)
مطالعه افراد مبتلا به سندرم های روانی همچون اسکیزوفرنی که با شیوع بیماری هایی در زمان قبل در ارتباط هستند.
تقریبا ۲۰ تحقیق معتبر جهانی پیرامون این نظریه انجام گرفته ولی هیچ یک نتوانستند وجود ارتباط بین این دو بیماری را اثبات کنند.

ب) مطالعات پیگیرانه
پیگیری میزان تولد فرزندانی که از لحاظ بالینی در زمان بارداری مادر واقعا آلوده بودند، این موضوع با مطالعات مقطعی در کنتراست است چراکه بیان می کند زنان در زمان شیوع بیماری باردار بودند ولی اعلام نمی کند که آنها آلوده بوده اند یا خیر.

ج) ارزیابی آنتی بادی
آخرین راهکار برای اثبات وجود ارتباط بین عفونت ها و سندرم های روانی در آینده همانا ارزیابی آنتی بادی ها برای واسطه های عفونی در زنان باردار و یا فرزندان آنها می باشد.
متاسفانه وجود یک دوره پنهانی طولانی مدت بین عفونت داخل رحمی و رشد سندرم های روانی در دوران بعدی زندگی احتمال تخمین و ثبت آمار تلفات را بسیار مشکل می کند.

در مطالعاتی که در کشور دانمارک صورت گرفته ارتباط ضعیف بین توکسوپلاسما گوندی و پیدایش زودهنگام بیماری اسکیزوفرنی مشاهده شده است.
در کشورمان متاسفانه بدلیل عدم وجود آمار دقیق از گذشته و نبود سیستم جامع گردآوری اطلاعات بیماران و صد البته وجود نقص در همکاری بین سازمانهای دولتی و خصوصی، هیچ گونه اطلاعات دقیق و حتی نسبی در این مورد وجود نداشته و اکثریت قریب به اتفاق متخصصین پزشکی، مامایی و دامپزشکی به اعداد و ارقام تخمینی (همان ۱%) اکتفا و استناد می کنند ولی میزان صحت آن همچنان در پرده ای از ابهام است. پیشنهاد IgG و IgM یک راهکار ایده آل برای مطالعات آینده، استفاده از ذخیره خون مادری نوزادان است.