وقتی فیلم صامت و سیاه و سفید «هنرمند» در جشنواره کن ۲۰۱۱ روی پرده رفت، کمتر کسی تصور می‌کرد این فیلم در نهایت برنده جایزه اسکار خواهد شد.

علی افتخاری: پارسال در اولین روزهای ماه مه و در حالی که تنها چند روز به آغاز شصت و چهارمین دوره جشنواره فیلم کن مانده بود، برگزارکنندگان جشنواره از اضافه شدن یک فیلم جدید به بخش مسابقه خبر دادند: «هنرمند» به کارگردانی میشل هازاناویسیوس فیلمساز نه چندان شناخته‌شده فرانسوی.

آن زمان از «هنرمند» به عنوان یک فیلم صامت و سیاه و سفید – با بازی جان گودمن بازیگر آمریکایی و ژان دوژاردن و بره‌نیس بژو بازیگران  فرانسوی – یاد شد که داستان ظهور یک بازیگر زن جوان در آغاز پا گرفتن سینمای ناطق و افول یک بازیگر سینمای صامت را روایت می‌کند.

برگزارکنندگان جشنواره کن به این نکته هم اشاره کردند که «هنرمند» ابتدا برای نمایش در بخش خارج از مسابقه در نظر گرفته شده بود، اما در نهایت قرار شد یکی از ۲۰ فیلمی باشد که برای جایزه نخل طلایی رقابت می‌کنند.

جشنواره کن از ۱۱ مه آغاز شد و در چهارمین روز برگزاری جشنواره، «هنرمند» برای اولین بار در دنیا روی پرده رفت. اولین خبرها از کن حکایت از آن داشت که خیلی‌ها از دیدن فیلم شگفت‌زده شده‌اند. فیلم هازاناویسیوس به یک اندازه مورد استقبال منتقدان و تماشاگران قرار گرفت.

دوژاردن در «هنرمند» نقش جرج والنتین قهرمان فیلم‌های صامت را بازی می‌کند که در آخرین سال‌های دهه ۱۹۲۰ با رونق گرفتن سینمای ناطق در هالیوود از عرش به فرش می‌افتد و همه چیز خود را از دست می‌دهد.

بژو به نقش پپی میلر ظاهر می‌شود، دختری جوان و شیفته بازیگری که با کمک جرج وارد دنیای نمایش می‌شود و به تدریج به مقام یک ستاره می‌رسد، درست در شرایطی که جرج آرام آرام جایگاه سابق خود را از دست می‌دهد. در این میان ارتباط جرج و پپی مورد توجه قرار می‌گیرد.

هازاناویسیوس که متولد ۱۹۶۷ در پاریس است، تا پیش از «هنرمند» با دو فیلم جاسوسی «اُس‌س ۱۱۷: قاهره، آشیانه جاسوس‌ها» و «اُس‌س ۱۱۷: گمشده در ریو» با بازی دوژاردن به نقش اصلی شهرت داشت. «هنرمند» مسیری جدید برای او و نوعی ماجراجویی برای او بود. هازاناویسیوس فیلم خود را نوامبر ۲۰۱۰ در لس آنجلس ساخت و فیلمبرداری ۳۵ روز طول کشید.

جشنواره کن هنوز به پایان نرسیده بود که شرکت واینستین حق پخش «هنرمند» را خرید با این امید که فیلم موفقیت «گفتار پادشاه» بریتانیایی را در آمریکا تکرار کند، رویایی که با گذشت زمان به واقعیت تبدیل شد.

موفقیت «هنرمند» در کن به قدری بود که خیلی‌ها از آن به عنوان رقیب جدی نخل طلای جشنواره یاد می‌کردند، اما از بخت بد سازندگان این فیلم دوره شصت و چهارم کن پر از رقبای قدرتمند بود، از «درخت زندگی» ترنس مالیک گرفته تا «ملانکولیا» لارس فون تریر، «لو آور» آکی کوریسماکی، «پوستی که در آن زندگی می‌کنم» پدرو آلمودوار، «پسری با دوچرخه» لوک و ژان پی‌یر داردن و چند فیلم دیگر. در نهایت نخل طلای کن به «درخت زندگی» رسید و سهم «هنرمند» از کن جایزه بهترین بازیگر مرد برای دوژاردن بود.

شاید آن زمان کمتر کسی تصور می‌کرد موفقیت این فیلم صامت و سیاه و سفید ادامه پیدا کند، اما با اکران «هنرمند» در آمریکای شمالی در اواخر نوامبر و آغاز فصل جوایز سینمایی مشخص شد کار این فیلم هنوز تمام نشده است.

حلقه منتقدان فیلم نیویورک به عنوان یکی از مهم‌ترین گروه‌های منتقدان سینما در آمریکا در اولین روزهای فصل جوایز، «هنرمند» را به عنوان بهترین فیلم سال انتخاب کرد. به دنبال آن گروه‌های دیگر چون انجمن منتقدان فیلم ناحیه واشنگتن دی. سی.، منتقدان فیلم نیویورک آنلاین، جامعه منتقدان فیلم بوستون، انجمن منتقدان فیلم رسانه‌‌‌ای و… فیلم هازاناویسیوس را انتخاب کردند.

«هنرمند» در ادامه فصل جوایز سینمایی در جوایز گلدن گلوب برنده سه جایزه بهترین فیلم موزیکال یا کمدی، بهترین بازیگر مرد موزیکال یا کمدی (دوژاردن) و بهترین موسیقی شد.

تا اینکه آکادمی علوم و هنرهای سینمایی اسامی نامزدهای هشتاد و چهارمین دوره جوایز اسکار را اعلام کرد. «هنرمند» در ۱۰ بخش نامزد اسکار شد، اتفاقی که برای یک فیلم صامت و سیاه و سفید فرانسوی بسیار از دور از ذهن بود.

موفقیت‌ها ادامه داشت؛ جایزه بهترین کارگردانی از جوایز انجمن کارگردانان آمریکا، جایزه تهیه‌کننده سال از جوایز انجمن تهیه کنندگان آمریکا، جایزه بهترین بازیگر مرد از جوایز انجمن بازیگران آمریکا، هفت جایزه بفتا، شش جایزه سزار و در نهایت پنج جایزه اسکار بهترین فیلم، کارگردانی، بازیگر مرد (دوژاردن)، طراحی لباس و موسیقی.

«هنرمند» به لحاظ تجاری هم بسیار موفق بود. این فیلم که با بودجه‌ای ۱۵ میلیون دلاری ساخته شده تاکنون در دنیا حدود ۱۱۵ میلیون دلار فروخته است.

به این ترتیب یک فیلم کوچک به تدریج تمام قله‌ها را پشت سر گذاشت تا بار دیگر ثابت شود یکی از رمزهای موفقیت در سینما داشتن ایده‌های ناب و اجرای صحیح آن است.