دکتر بهنام اوحدی: اختلال بیش فعالی-کم توجهی و اختلالات یادگیری اغلب با اختلال سلوک همراه هستند و در بیشتر موارد نشانه های این اختلالات پیش از آغاز تشخیص اختلال سلوک وجود دارد. به طور کلی، اختلالات سوءمصرف مواد نیز در نوجوانان دچار اختلال سلوک شایع تر از جمعیت کلی است و ارتباط آشکاری بین کردارهای ستیزه جویانه کودک و مصرف مواد در نوجوانی وجود دارد. نکته یی که نباید از یاد ببریم این است که کودکان دچار اختلال بیش فعالی-کم توجهی اغلب کردارهای تکانشی (همچون دلبستگی به آتش افروزی) و پرخاشگرانه یی دارند که ممکن است هرگز ملاک های کامل اختلال سلوک را در بر نداشته باشد. برای نمونه بیشتر کودکان، نوجوانان و بزرگسالان دچار اختلال بیش فعالی، دلبستگی فراوانی به حیوانات (به ویژه سگ و اسب) نشان می دهند، در حالی که حیوان آزاری بی رحمانه و وحشیانه (حتی تا اندازه های منجر به شکنجه، قطع عضو، دار زدن و زنده زنده سوزاندن حیوانات) از رویکردها و سرگرمی های بسیار شایع در اختلال سلوک است.
اختلال شخصیت ضد اجتماعی در بسیاری از موارد، فرجام اختلال سلوک خواهد بود: اختلالی که باید آن را از «کردار بزهکارانه» جدا کرد. اختلال شخصیت جامعه ستیز شمار زیادی از حوزه های زندگی فرد مبتلارا دربرمی گیرد، اما اگر یگانه نمای فرد کردار ضد اجتماعی باشد در دسته «کردار ضد اجتماعی بزرگسالان» نهاده می شود. نکته مهم آن است که اگر کردار ضد اجتماعی آشکارا از اختلال پیش مرضی دیگری (همچون سوء مصرف الکل یا دیگر مواد) سرچشمه گرفته باشد یا اگر عقب ماندگی ذهنی، اسکیزوفرنی یا شیدایی (مانیا) بتوانند علائم بیمار را توجیه کنند، مطرح ساختن اختلال شخصیت جامعه ستیز به عنوان تشخیص درست نخواهد بود. برخی گزارش ها بیانگر آن است که همچون اختلال شخصیت مرزی-آشوبناک، بیمار دچار اختلال شخصیت جامعه ستیز نیز با پا به سن گذاشتن از علائم اش کاسته می شود.چنانچه بیمار خود را در میان شماری همانند خودش بیابد، بی انگیزگی اش برای تغییر هم از بین می رود. شاید از این روست که گروه های خودیاری در کاستن از شدت این اختلال، سودمندتر از زندان بوده اند. در آغاز درمان باید محدودیت های سفت و سخت گذاشته شده و راهی برای برخورد با خودزنی های بیمار جسته شود. درمانگر برای چیره شدن بر ترس این بیماران از نزدیکی و صمیمیت نباید اجازه دهد که بیمار پا را از دایره برخوردهای شریف انسانی بیرون بگذارد. بنابراین درمانگر باید نظارت و برخورد با بیمار را از کیفر و جداسازی او تفکیک کند. در بسیاری از موارد سود جستن از درمان های دارویی در کنار روان درمانی های گروهی و گروه های خودیاری لازم می شود. در دهه های اخیر در ایالات متحده امریکا در راستای درمان زندانیان دچار اختلال شخصیت جامعه ستیز، افزون بر دارودرمانی و روان درمانی از رویکردهای کمکی سودمند همچون موسیقی درمانی، هنردرمانی و درمان با سود جستن از حیوانات دست آموز خانگی نیز بهره گرفته شده است. در برخی از زندان های امریکا افزون بر دارودرمانی و روان درمانی های فردی و گروهی از گذاشتن تکلیف تربیت و آموزش سگ های ناسازگار و پرخاشگر بر دوش جنایتکاران جوان و میانسال برای پدید آوردن تغییرات و مهارت های رفتاری دیرپا در مجرمان خطرناک مقاوم سود جسته شده است. در رفتاردرمانی شناختی بیماران دچار اختلال شخصیت جامعه ستیز، از آموزش مهارت های زندگی اجتماعی، به ویژه مهار و مدیریت خشم و بهبود روابط بین فردی در راستای مروت و مدارا با حیوانات و آدمیان بهره فراوان به دست آمده است.معیارهای تشخیصی dsm-iv – tr برای اختلال شخصیت ضداجتماعیالف- بی اعتنایی به حقوق دیگران و زیر پا نهادن آن به صورت الگویی فراگیر و گسترده که از ۱۵سالگی آغاز شده باشد و دست کم سه تا از نشانه های زیر وجود داشته باشد.۱- فرد نتواند خود را با هنجارهای اجتماعی و احترام و توجه به رفتارهای قانونمند هماهنگ کند. از این رو به طور مکرر کردارهایی را انجام دهد که به دلیل آنها دستگیر شود یا مستوجب دستگیری باشد.۲- نیرنگ باز و فریبکار باشد: یعنی به طور مکرر دروغ بگوید، نام های مستعار و جعلی (ساختگی) گوناگون داشته باشد و برای دستیابی به سود شخصی یا لذت فردی سر دیگران کلاه بگذارد.۳- تکانشی بوده و از برنامه ریزی و پروراندن نقشه در سر ناتوان باشد.۴- تحریک پذیر، پر تنش و پرخاشگر باشد به گونه یی که مکرر در جنگ و ستیز به سر برد.۵- نسبت به سلامت و امنیت خود یا دیگران بی پروا و بی اعتنا باشد.۶- همواره از پذیرش مسوولیت سر باز زند به گونه یی که هیچ گاه نتواند حرفه ثابتی داشته باشد یا از عهده تعهدات مالی اش برآید.۷- احساس پشیمانی نکند: یعنی به آسیب رساندن به دیگران، داشتن برخورد بد با آنها یا دزدیدن اموالشان بی اعتنا و بی تفاوت باشد یا به راحتی این کارها را توجیه کند.ب- فرد دست کم ۱۸ سال داشته باشد.پ- شواهد موجود، اختلال سلوک را که پیش از ۱۵ سالگی آغاز شده باشد، مطرح کنند.ت- کردار ضد اجتماعی به طور انحصاری در سیر اسکیزوفرنی یا حمله (اپیزود) مانیا پیدا نشده باشد.
منبع:روزنامه اعتماد