نگهداری از مار خانگی آفریقایی (African House Snake)
 |
Click this bar to view the full image. |
مقدمه
مار خانگی آفریقایی یکی از مارهای خانواده «کالالبرید» (colubrid) با اندازه ای متوسط است و همانطور که از نامش پیداست در آفریقا زندگی میکند. با اینکه در بین دوستداران خزندگان، تمامی انواع این مارها با نام مار خانگی «آفریقایی» شناخته میشوند اما دارای حداقل 10 زیرگونه مختلف هستند. (یک گونه از این مارها نیز وجود دارد که به نام گونه عربی شناخته شده و در خارج از آفریقا زندگی میکند.)
در اینجا اسامی تعدادی از گونه های مار خانگی آفریقایی آمده است :
Lamprophis arabicus
Lamprophis aurora (مار خانگی آئورورا)
Lamprophis erlangeri
Lamprophis fiskii (مار خانگی فیسک)
Lamprophis fuliginosus (مار خانگی قهوه ای)
Lamprophis fuscus (مار خانگی شکم زرد)
Lamprophis geometricus (مار خانگی سیکلس)
Lamprophis guttatus (مار خانگی خالدار)
Lamprophis inornatus (مار خانگی سبز زیتونی)
Lamprophis lineatus
Lamprophis maculates
Lamprophis olivaceus
Lamprophis swazicus (مار صخره ای سوازی)
Lamprophis virgatus
|
Click this bar to view the full image. |
مارهای گونه Lamprophis fuliginosus دارای تنوع بسیار زیادی هستند. آنها میتوانند چند رنگ، خالدار و یا حتی خط دار باشند. بسیاری از آنها در هنگام خروج از تخم، خالدار هستند در حالی که در سن بلوغ به صورت چند رنگ در می آیند. بعضی از آنها، در زمان بلوغ حالت خالدار را در قسمت جلویی بدن خود حفظ میکنند. همانطور که از اسم عمومی این مار پیداست (مار خانگی قهوه ای) رنگ بدن آنها از قهوه ای روشن تا قهوه ای تیره است، گرچه آنها میتوانند در رنگ های قهوه ای – زیتونی، قهوه ای مایل به سیاه، سبز تیره، قرمز آجری و یا حتی سیاه نیز دیده شوند. (درواقع نام علمی آنها به معنی رنگ سیاه یا دودی است.) فلس های قسمت شکم به رنگ سفید مرواریدی و کاملا درخشان بوده و به جرات میتوان گفت که این مارها میتوانند از نظر زیبایی و جذابیت ظاهری با بوآهای رنگین کمانی (Rainbow Boa) (Epicrates cenchria) رقابت کنند.
بیشتر مارهای گونه Lamprophis fuliginosus دارای دو خط در دو سمت سر خود از ابتدای دهان تا قسمت پشت سر هستند. در گذشته از این نشانه (وجود یا عدم وجود این خطوط) برای تشخیص گونه هایی از این مارها استفاده میشد که امروزه این نحوه شناسایی، جای خود را به تشخیص از روی منطقه محل زندگی و پراکندگی داده است. خط روی سر در برخی از نمونه های این مار، بسیار پهن است و حالتی جعبه ای به آنها میدهد.
بخش دوم
|
Click this bar to view the full image. |
پراکندگی
مار خانگی آفریقایی یکی از مارهای است که در مناطق مختلفی از آفریقا یافت میشود و مناطق پراکندگی وسیعی دارد. این مار در تمام قسمت های جنوبی بیابان ساهارا از اتیوپی و سودان در شرق تا سنگال در غرب و موریتانی و مراکش در جنوب زندگی میکند. در واقع گستردگی مناطقی که این مار در آنها یافت میشود به مراتب بیش از مناطقی از آفریقاست که این مار را در آنها نمیتوان مشاهده کرد.
نقشه ای که در تصویر زیر مشخص است، (نقشه 1) به خوبی مناطق محل زندگی این مار را در قاره آفریقا نشان داده است.
محیط زندگی
همانطور که از نام این مار پیداست، میتوان آن را در نزدیکی محل زندگی انسان ها، جایی که از جوندگان کوچک تغذیه میکند یافت. البته منطقه محل زندگی آنها به مناطق نزدیک به انسان ها محدود نمیشود. با توجه به دامنه وسیع مناطق محل زندگی مارهای خانگی آفریقایی، آنها در مناطقی مانند استپ ها، جنگل ها، صحراها و چمنزارهایی که تقریبا 2400 متر از سطح دریا ارتفاع دارند است. بنابراین نمیتوان این مارها را در بیابان ها و مناطق بایر مشاهده کرد.
بخش سوم
|
Click this bar to view the full image. |
اندازه
مارهای خانگی آفریقایی با توجه به جنسیت شان دارای دو اندازه متفاوت در هنگام بلوغ هستند. ماده ها معمولا اندازه بزرگتری نسبت به نرها دارند. طول جنس نر گونه L. fuliginosus به ندرت از 1 متر تجاوز میکند در حالی که ماده ها میتوانند تا 160 سانتی متر طول داشته باشند. در حالت کلی طول بدن یک مار نر خانگی آفریقایی بین 60 تا 75 سانتی متر و یک مار ماده بین 90 تا 120 سانتی متر است.
با وجود اینکه این مارها میتوانند تا 160 سانتی متر طول داشته باشند، اما همچنان مارهای باریکی به حساب می آیند. وزن یک ماده بالغ به ندرت از 500 گرم تجاوز میکند و این در حالی است که معمولا وزن بدن یک نر بالغ از 200 گرم بیشتر نیست.
مارهای خانگی آفریقایی با سرعت شگفت انگیزی رشد میکنند و در زمانی که اندازه کوچکی دارند به شکل غافلگیر کننده ای به بلوغ میرسند
نگهداری در اسارت
|
Click this bar to view the full image. |
گونه ها
هم اکنون گونه L. fuliginosus تنها گونه از مارهای خانگی آفریقایی است که معمولا همیشه در اسارت تکثیر شده و یافت میشود. دلیل این امر، اندازه کوچک و رژیم غذایی ساده تر آن نسبت به گونه های دیگر مارهای خانگی آفریقایی است که معمولا نیازهای غذایی خاصی دارند و در خصوص طعمه خود بسیار سختگیر و باریک بین هستند. البته این امر تا حدی تاسف برانگیز است زیرا گونه هایی نظیر L. guttatus، L. aurorae و L. fiskii ظاهری بسیار جذاب و زیبا دارند.
گرچه فقدان وجود گونه های مختلف مارهای خانگی آفریقایی در اسارت، به نوعی به وسیله تنوع فازهای رنگ متنوع این مار در اسارت جبران شده است. این گستره متنوع شامل رنگ هایی از سیاه تا نارنجی و به تازگی به رنگ های متمایل به سفید (amelanistic) (Albino) است که به تازگی توسط برخی پرورش دهندگان به تعداد کم ایجاد شده است.
خانه سازی
مار خانگی آفریقایی یکی از ساده ترین مارها از نظر نگهداری است. به دلیل اندازه کوچک، آنها میتوانند در محفظه های کوچکی به اندازه 10 گالن که با مبلغ کمی قابل خریداری است زندگی کنند. همانند تمامی مارهای دیگر، محفظه ای که مارهای خانگی آفریقایی در آن زندگی میکنند باید دارای درپوش مستحکمی باشد که توانایی فرار را از آنان بگیرد. من به شخصه با استفاده از محفظه های پلاستیکی موافق هستم زیرا سبکتر هستند و مدیریت آنها نیز ساده تر است. برای مارهایی که اندازه کوچکتری دارند میتوان از جعبه های پلاستیکی کفش نیز استفاده کرد.
با وجود اینکه این مارها از مناطق خشکی از قاره آفریقا می آیند اما نیاز به دسترسی دائمی به آب تازه و پاک دارند. پیش از پوست اندازی باید اجازه دهید که مارها به محیط مرطوب تری دسترسی داشته باشند. (زمانی که من نخستین مار خانگی آفریقایی خود را داشتم ساکن صحرای شی هواهوان در تگزاس غربی بودم و آن مار چندین پوست اندازی بد پیاپی داشت که من توانستم با استفاده از جعبه های متعرق و خزه اسفاگنوم مرطوب، این مشکل را برطرف نمایم. پس از اینکه من به کارولینای جنوبی در شرق تگزاس مهاجرت کردم، با توجه به آب و هوای مناسب این منطقه، دیگر چنین مشکلی پیش نیامد.)
برای انتخاب بستر گزینه های متنوعی در اختیار دارید. من تاکنون این مارها را بر روی بسترهای متفاوتی از جمله روزنامه، حوله های کاغذی، پوست صنوبر (aspen shavings)، پوست کاج (pine shavings) و کود سرو (cypress mulch) نگهداری کرده ام و نتایج مشابهی هم گرفته ام. میزان غذایی که این مارها میخورند زیاد است بنابراین دفع زیادی نیز دارند. به همین دلیل باید از بستری استفاده کنید که به سادگی قابل تمیز کردن و تعویض باشد.
من یک مار خانگی آفریقایی از گونه L. fuliginosus دارم که مستعد ابتلا به بیماری های مخاط دهانی (مانند بیماری پوسیدگی دهان mouthrot) است. چنین مارهایی معمولا این ضعف را در زمان هایی که تکه های تیز بستر را به اشتباه بلعیده باشند بیشتر بروز میدهند. این مارها در هنگام غذا خوردن بسیار تهاجمی هستند بنابراین امکان دارد بر اثر سرعت حمله به طعمه، مقداری از بستر را نیز به همراه غذا ببلعند. برای برطرف کردن این مشکل، توصیه من به شما این است که از بسترهای غیرقابل بلع همانند کاغذ استفاده کنید و یا مار را برای غذا خوردن به محفظه جداگانه ای بدون بستر منتقل کنید.
مارهای خانگی آفریقایی باید به دو دلیل به صورت جداگانه از یکدیگر نگهداری شوند. یکی از این دلایل جلوگیری از خورده شدن مارها توسط یکدیگر و دلیل دیگر، پیشگیری از جفتگیری آنهاست.
شبیه سازی شبانه روز و دوره خواب زمستانی
من به شخصه هرگز در سیستم روشنایی و خاموشی (شبیه سازی شبانه روز) برای مارهای خانگی آفریقایی ام دست نبرده ام و آنها را در کنار پنجره ای رو به محیط آزاد قرار داده ام تا با ساعت طبیعی زندگی کنند.
من مارهای نر را برای دوره خواب زمستانی، در دمایی بین 7 الی 50 درجه سانتیگراد به مدت 6 الی 12 هفته قرار دادم. این کار فقط به منظور تسهیل کار صاحب مار (غذا ندادن به مار در فصل زمستان) انجام نمیشود بلکه یکی از ضروریات بیولژیکی زندگی آنهاست. من گمان نمیکنم که این کار تاثیری بر روند تکثیر مارها داشته باشد و مارهای ماده را در این روند دخیل نمیکنم. (دوره خواب زمستانی که من برای نرها اعمال میکنم فقط برای تعدیل وزن بدن آنها نسبت به ماده ها است.)
دست زدن و لمس کردن
مارهای خانگی آفریقایی در اسارت بسیار آرام و دست آموز هستند. نمونه هایی که از طبیعت اسیر شده اند ممکن است در ابتدا شما را گاز بگیرند اما حتی آنها نیز به مرور با در دست گرفته شدن منظم (و البته با نهایت احترام)، به این امر عادت میکنند. البته باید توجه داشته باشید که حتی یک مار کوچک از این گونه نیز دارای دندان های نسبتا بزرگی است و گاز گرفتن او میتواند منجر به خونریزی شود. بچه مارها میتوانند تا حدی عصبی باشند اما نمیتوانند شما را به شکلی گاز بگیرند که آسیب چندانی به شما برساند.
یکی از مواردی که من بارها مشاهده کرده ام و به شدت باعث خشم این مارها میشود این است که آنها را از ناحیه پشت گردن بگیرید و تحت فشار قرار دهید. حتی نمونه های بالغ و دست آموز نیز در چنین شرایطی دهان خود را باز میکنند و سعی در گاز گرفتن شما برای رها شدن خواهند داشت. این روش فقط برای لمس کردن مارهای خطرناک و مارهای ناشناس استفاده میشود و هرگز نباید از این روش برای در دست گرفتن مارهای دست آموز استفاده شود.
مارهای خانگی آفریقایی نسبت به غذا واکنش بسیار سریع و فوق العاده ای دارند بنابراین این تصمیم چندان عاقلانه ای نیست که در زمانی که این مار، انتظار غذایش را میکشد دست خود را در مقابل او قرار دهید! در زمانی که مار، بوی غذا را استشمام کند ممکن است هر شی متحرک در اطرافش را مورد حمله و فشرده شدن قرار دهد.
غذادهی
من به خاطر می آورم زمانی که به نگهداری از مارهای خانگی آفریقایی علاقه مند شدم (در اواخر دهه 1970 و اوایل 1980) این مارها گاهی در فهرست فروش پرورش دهندگان قرار میگرفتند. در آن زمان یک آگهی از فروش بچه های این مار که در اسارت متولد شده بودند را یافتم که در آن زمان موردی بسیار عجیب، بود و در آن آگهی، از این مارها با نام «پیتون مینیاتوری» (miniature pythons) نام برده شده بود. آن زمان من متوجه دلیل این نامگذاری نشدم اما امروز میدانم که دلیل آن، روش شکار این مارهاست.
در اینجا به چند نکته مهم در خصوص غذادهی به مارهای خانگی آفریقایی اشاره میکنیم :
1. مارهای خانگی آفریقایی همه چیز میخورند!
گاهی به نظر میرسد که مارهای خانگی آفریقایی کاملا همه چیز خوار هستند! در طبیعت آنها به خوردن جوندگان ، سوسمارها ، شروها (shrews)، پرندگان، تخم پرندگان، قورباغه ها، مارهای دیگر و حتی حشرات معروفند. حتی مواردی از خورده شده یک مار «افعی حفار سمی» (Burrowing Viper) که با نام مار «استیلتو» (Stiletto Snake) (Atractaspis bibronii) توسط این مارها نیز گزارش شده است. میتوان ادعا کرد که آنها در اسارت نیز از نظر غذایی تا همین حد، انعطاف پذیر هستند. فقط برای مطالعه، من در یک تابستان، طعمه های یخ زده متفاوتی را در اختیار مار ماده خود قرار دادم و او این طعمه ها را خورد :
- موش خانگی (Domesticated mice) (Mus sp)
- موش صحرایی اهلی (Domesticated Rats) (Rattus sp)
- موش گراس هاپر (Grasshopper Mice) (Onychomys sp)
- موش کیسه دار (Pocket Mice) (Chaetodipus and Perognathus sp)
- موش صحرایی کانگارویی (Kangaroo Rats) (Dipodomys sp)
- موش صحرایی پنبه ای (Cotton Rats) (Sigmodon sp)
- موش صحرایی بیشه ای (Wood Rats) (Neotoma sp)
- قورباغه (Bullfrogs) (Rana catesbiana)
- سوسمار خاردار (Spiny Lizards) (Sceloporus poinsetti)
- خفاش بی دم (Free-tailed Bats) (Tadarida brasiliensis)
- خفاش رنگ پریده (Pallid Bats) (Antrozous pallidus)
- گنجشک خانگی (House Sparrows) (Passer domesticus)
برای اثبات اینکه محدودیتی نیز در خوردن برای این مارها وجود دارد میتوانم از «وزغ بزرگ جلگه ای» (Great Plains Toad) (Bufo cognatus) نام ببرم که از خوردن آن اجتناب کرد!
قابلیت انعطاف پذیری این مارها در غذا خوردن به این معنی نیست که شما حتما باید تنوع غذایی زیادی برای آنها در نظر بگیرید. آنها همیشه به راحتی موش های خانگی از پیش کشته شده را میخورند. برخی از ماده های بالغ که اندازه بزرگی دارند میتوانند از موش های صحرایی بالغ نیز تغذیه کنند اما پیشنهاد ما به شما این است که به جای استفاده از یک موش صحرایی بزرگ، از چند موش سوری کوچکتر استفاده کنید. مارهای خانگی آفریقایی مارهای باریکی هستند و ممکن است خوردن موش های صحرایی (رت) باعث انبساط بیش از حد سیستم گوارش آنها شود. در صورتی که به مار خود اجازه دهید، او شکم خود را مملو از غذا خواهد کرد و این حالت مناسبی برای مار شما نیست. حجم غذای خورده شده باید به اندازه ای باشد که فقط قسمتی از بدن مار برجسته شود و این برجستگی در حدی نباشد که فاصله زیادی بین فلس های پوشاننده بدن مار و قسمت میان بدن او ایجاد شود.
2. مارهای خانگی آفریقایی باید به تنهایی غذا بخورند!
من تاکنون مارهای بسیار زیادی را نگهداری کرده ام و سالهاست که از مارهای خانگی آفریقایی نیز نگهداری میکنم و بدون شک میتوانم بگویم که مارهای خانگی آفریقایی در بین تمام گونه های مارها، بیشترین حالت تهاجم را در هنگام غذا خوردن دارند. این تهاجم به حدی زیاد است که آنها در بسیاری موارد به طعمه ای حمله کرده و به دور او حلقه میزنند که در واقع طعمه واقعی نبوده است! تهاجمی بودن این مارها در هنگام غذا خوردن، دارای جنبه های مثبت و منفی مختلفی است. مهم ترین جنبه مثبت این خصوصیت در مارهای خانگی آفریقایی این است که آنها مارهای بد غذایی نیستند اما باید توجه داشت که در زمان غذا خوردن میتوانند برای یکدیگر بسیار خطرناک باشند و حتی یکدیگر را با طعمه اشتباه بگیرند!
حتی در خصوص مارهای بالغ نیز موارد زیادی پیش می آید که در هنگامی که بیش از یک مار را در یک محفظه نگهداری کنید، زمانی که مار اول غذای خود را کاملا ببلعد، شروع به بلعیدن غذای مار دوم کند و این اتفاق در حالی می افتد که مار دوم نیز در حال بلعیدن همان طعمه است! و اگر در این موقعیت دخالتی نکنید، به زودی جای دو مار، فقط یک مار چاق خواهید داشت! من حتی بارها دیده ام که مارهای خانگی آفریقایی به قسمت هایی از بدن همنوعان خود که بوی موش می داده حمله کرده اند و قصد خوردن آن قسمت ها را داشته اند. این قسمت ها معمولا همان قسمت هایی از بدن مار هستند که طعمه را فشرده کرده اند.
بنابراین حتی اگر مارهای خود را در کنار یکدیگر نگهداری میکنید، آنها را برای غذا خوردن حتما از یکدیگر جدا کنید.
بچه مارهای خانگی آفریقایی، مشکل دیگری در این خصوص دارند. من موارد زیادی از حمله کردن این بچه مارها به یکدیگر را دیده ام که بر اثر کمبود منابع غذایی و گرسنگی رخ داده است.
3. مارهای خانگی آفریقایی، مارهای باریکی هستند!
یکی دیگر از شباهت های این مارها به پیتون ها، تمایل آنها به خوردن وعده های غذایی بزرگ و حجیم است. این مارها بدنی انعطاف پذیر و باریک دارند. غذا خوردن بیش از حد (طعمه بزرگ یا تعداد وعده های زیاد) موجب بلوغ زودهنگام و نیز مرگ زودهنگام آنها میشود.
توصیه من به شما این است که به یک مار خانگی آفریقایی بالغ، هر 7 الی 10 روز یک وعده غذا بدهید. در هر وعده غذایی، یک یا دو عدد طعمه که فقط کمی از ضخامت بدن مار بزرگتر باشند در اختیار او قرار دهید. من برای مارهای ماده ای که قصد تکثیر آنها را دارم، غذایی با دو برابر حجم معمول در نظر میگیرم تا بتوانند نیروی لازم برای تخمگذاری و نگهداری تخم ها را داشته باشند. در مقابل، مارهای نر نیازی به غذای اضافی ندارند.
مارهای جوان باید با هفته ای یک الی دو عدد بچه موش صورتی تغذیه شوند. در این مورد هم باید بدن مار، اندکی برجسته شود. در غذا دادن به مارهای جوان نیز دقت کنید زیرا میتوانند به سرعت شکم خود را پر از غذا کنند که منجر به ایجاد مشکلات متعددی برای آنان میشود.
تکثیر و تولید مثل
من به خاطر می آورم زمانی را که برای بار نخست، به دنبال یک جفت مار خانگی آفریقایی بودم. برای این کار به یکی از واردکنندگان اصلی این مارها که بچه های متولد شده در اسارت را میفروخت مراجعه کردم.
من امیدوارانه پرسیدم : «آیا مار خانگی آفریقایی برای فروش دارید؟»
او پاسخ داد : «بله، در چند روز اخیر، یک سری جدید مار برای من از تانزانیا آمده است.»
با وجود اینکه میدانستم مارهایی که از طبیعت اسیر شده اند، باید برای تکثیر شدن، یک دوره همهوایی (acclimation) (عادت کردن به وضعیت آب و هوایی محل جدید) را بگذرانند اما سوال کردم : «من به دنبال خرید یک جفت هستم. به نظر شما میتوانم آنها را تکثیر کنم؟»
آن شخص وارد کننده با حالت خوشحالی به من گفت : «بله، این کار بسیار ساده است. آنها حتی در راه انتقال از آفریقا به آمریکا، در کیسه های مخصوص حمل نیز، تکثیر شده اند!»
این جمله، به تنهایی میتواند گویای میزان باروری مارهای خانگی آفریقایی باشد!
ملزومات مورد نیاز برای تکثیر
تنها چیزی که برای تکثیر مارهای خانگی آفریقایی نیاز دارد، یک مار نر بالغ و یک ماده بالغ است!
اولین بار که من یک جفت از مارهای خانگی آفریقایی را خریداری کردم، آنها را در چند هفته ابتدایی در محفظه های جداگانه نگهداری میکردم تا با محیط جدید آشنا شوند و مار ماده، یک بار پوست اندازی کند. پس از اتمام پوست اندازی مار ماده، با احتیاط مار نر را به محفظه مار ماده منتقل کردم و نوردهی محفظه را قطع کردم. آنها در فاصله 5 دقیقه، شروع به جفتگیری کردند. نه ماه بعد من مجددا مجبور به جداسازی مارهای نر و ماده شدم زیرا تعداد تخمگذاری ها به حدی زیاد بود که تعداد موش های من، پاسخگوی نیاز بچه مارها برای غذا خوردن نبود!
این شرایط معمولا برای بیشتر تکثیر کنندگان مارهای خانگی آفریقایی صادق است. آنها مجبور هستند که مارهای نر و ماده خود را از یکدیگر جدا کنند و دلیل آن این نیست که مارها را تحریک به جفتگیری دوباره کنند بلکه به این دلیل است که از جفتگیری مجدد آنها جلوگیری کرده باشند! به واقع این یکی از مشکلات نگهداری از مارهای خانگی آفریقایی است که اگر به آنها اجازه دهید آنها میتوانند (و قطعا این کار را خواهند کرد) هر 60 روز یک بار تخمگذاری کنند. این روند میتواند به مار ماده شما صدمه بزند. حتی اگر در تمام این مدت، شما رژیم غذایی مناسبی را در اختیار مار ماده قرار دهید باز هم بسیار دشوار خواهد بود که تحت این شرایط، وضعیت جسمی او را در حالت استاندارد حفظ کنید.
مارهای خانگی آفریقایی، ساکن مناطق استوایی و نیمه استوایی هستند بنابراین برای وارد شدن به فصل تولیدمثل نیازی به تغییرات آب و هوایی ندارند. حتی در طبیعت نیز موارد زیادی مشاهده میشود که این مارها در تمام فصول سال اقدام به جفتگیری و تخمگذاری میکنند. نمونه های بالغی که به خوبی تغذیه شده باشند میتوانند هرچند ماه یک بار در اسارت جفتگیری کنند.
تعیین جنسیت
تعیین جنسیت مارهای خانگی آفریقایی بالغ نسبتا ساده است. نرهای بالغ به ندرت از 60 سانتی متر طویل تر میشوند و این در حالی است که بعضی از ماده های بالغ تا 120 سانتی متر رشد میکنند. در مارهای کوچکتر، بهترین روش برای تعیین جنسیت، مقایسه شکل دم آنهاست.
|
Click this bar to view the full image. |
تصویر بالا نشان دهنده تفاوت ظاهری در شکل دم مارهای نر و ماده در طول تقریبا مساوی است. دم مار نر بلندتر بوده و در طول بیشتری دارای ضخامت بیشتری است. (این به دلیل امکان جای گرفتن آلت تناسلی مار نر در درون این قسمت بدن است.) در مقابل، دم مار ماده نسبتا پهن تر است ولی به یکباره باریک میشود. توجه داشته باشید که این اندازه ها، نسبی است و یک مار ماده بالغ میتواند دمی بلندتر از یک مار نر جوان داشته باشد!
این یک گفته قطعی در خصوص بچه مارهای تازه متولد شده نیست ولی تجربه ثابت کرده است که غالبا پاسخ درستی میدهد. البته در حالت کلی تعیین جنسیت یک گروه از بچه مارهای تازه متولد شده، با مقایسه اندازه دم آنها (در مقیاس میلی متری)، کار ساده ای است. در واقع آنها به دو گروه ماده های دم کوتاه و نرهای دم بلند تقسیم خواهند شد. تعیین جنسیت با استفاده از میله های مخصوص (Probing) نیز امکان پذیر است ولی این کار فقط باید توسط افراد متخصص در خصوص مارها انجام گیرد.
رشد و بلوغ جنسی
من بچه مارهایی را دیده ام که برای رسیدن به بلوغ جنسی (رسیدن به طول 60 سانتی متر) کمتر از 6 ماه در ماده ها و کمتر از 4 ماه در نرها زمان صرف کرده اند. در تمام موارد اینچنینی که من دیده ام، این مارها تا قبل از 1 سالگی، جفتگیری و تخمگذاری کرده اند و سپس به مدت کوتاهی، اعتصاب غذا کرده و مرده اند. بارها دیده ام که پرورش دهندگان طماع، اقدام به تکثیر مارهای خانگی آفریقایی با این روش کرده اند و شاهد مرگ های زیادی به این شکل بوده ام که هیچ ارتباطی با اصل و نسب مارها ندارد. توصیه من به شما این است که به هیچ وجه مار ماده خود را قبل از رسیدن به طول 75 سانتی متر و وزن حداقل 250 گرم، وارد پروسه جفتگیری و تکثیر نکنید. در این زمان مار ماده باید بتواند یک موش بالغ را بدون اینکه پوستش کشش زیادی پیدا کند ببلعد. حدودا 18 ماه طول میکشد تا مار شما به این اندازه برسد.
همانطور که از نمودار زیر قابل مشاهده است، من یکی از مارهای ماده خود را تا سن 3 سالگی و رسیدن به وزن 500 گرم، به دور از پروسه تکثیر نگهداری کردم. جالب است بدانید که این مار ماده، در واقع بهترین مار مولدی بود که من تا به حال داشته ام. این مار، در هر دوره تکثیر، به تعداد دفعات بیشتری تخمگذاری میکرد و هر بار تخمگذاری او نیز شامل تخم های بیشتری نسبت به ماده های دیگر بود. در حقیقت، سه سال انتظار من، بیهوده نبود!
این نمودار به وضعیت ماهیانه سه مار از نظر وزن اشاره دارد که هر سه در اسارت متولد شده و پرورش یافته اند. این سه مار در بیشتر مدت این بررسی، هر ماه 3 عدد طعمه کوچک میخوردند. (شاید این مقدار غذا تا حدی کم به نظر برسد ولی من گمان میکنم که این مقدار شباهت بیشتری به شرایط محیط زندگی طبیعی مارها داشت.)
اطلاعات مربوط به مارهای ماده حداقل 6 ماه پس از تولد آنها ثبت شده و اطلاعات مربوط به مار نر، از بدو تولد است. سقوط ناگهانی نمودار مربوط به مارهای ماده، متعلق به بازه زمانی است که آنها تخمگذاری کرده اند.
این نمودار به خوبی تفاوت بین وزن مار ماده و نر را نشان میدهد. همچنین میتوانید با توجه با این نمودار به تاثیر دراماتیک حضور مکرر مارهای ماده در پروسه تخمگذاری بر روی شرایط بدنی آنها پی ببرید! مارهای ماده ای که در سن کم در این پروسه داخل شوند، هرگز به وزن ایده آل یک مار ماده بالغ نخواهند رسید. (حتی اگر یک سال کامل از پروسه تکثیر خارج شده باشند.)
من سعی در دلسرد کردن افرادی که تصمیم به تکثیر مارهای خانگی آفریقایی دارند ندارم! بلکه فقط تلاش میکنم حقایقی را در خصوص باردار شدن زود هنگام مارهایی که به سن بلوغ نرسیده اند و معایب آن، بیان کنم!
تخمگذاری
همانند بیشتر مارهای خانواده «کالابرید» (colubrids)، مارهای خانگی آفریقایی نیز تخم های خود را حدودا 2 ماه پس از جفتگیری میگذارند و بین 60 تا 75 روز طول میکشد تا بچه مارها، سر از تخم بیرون بیاورند. ماده ها معمولا یک ماه پس از باداری، غذا خوردن را متوقف کرده و وارد چرخه پوست اندازی میشوند. 5 الی 10 روز پس از اتمام پوست اندازی، تخمگذاری انجام میشود. من همیشه یک جعبه محفوظ مخصوص تخمگذاری حاوی مقداری خزه اسفاگنوم مرطوب، (یا هر ماده مرطوب و مناسب دیگری) برای این مواقع تدارک میبینم و ماده ها معمولا در طول شب اقدام به تخمگذاری میکنند. اگر چنین محلی را برای تخمگذاری مار، آماده نکنید، معمولا مارهای ماده در ظرف آب تخمگذاری خواهند کرد.
عموما در هر تخمگذاری، تعدادی تخم نابارور وجود دارد. این تخم ها به رنگ قهوه ای (تیره تر از تخم های بارور) بوده و به سادگی قابل تشخیص هستند. اگر این تخم ها قابل جدا کردن از سایر تخم ها باشند بهتر است که این کار را انجام دهید و اگر امکان جداسازی آنها وجود نداشت، آنها را به همان حال رها کنید.
بخش بیست و یکم
|
Click this bar to view the full image. |
مارهای خانگی آفریقایی معمولا از همان بدو تولد به سادگی از بچه موش های صورتی منجمد شده تغذیه میکنند. من ندرتا با بچه مارهایی رو به رو میشوم که از خوردن غذا اجتناب میکنند. برای این مارها، من طبق تجربه شخصی، این مراحل را طی میکنم :
- غذا دادن در یک محفظه پلاستیکی در طول مدت شب
- دادن بچه موش صورتی زنده
- باز کردن مغز یک بچه موش صورتی (برای این کار میتوانید جمجمه موش را با تیغ بشکافید. دلیل اینکه این کار باعث تهییج مارها میشود را من به درستی نمیدانم ولی معمولا این روش موثر است.)
- سعی کنید تمام مارهای دیگر را از آن محفظه خارج کنید (البته در صورتی که آنها در کنار یکدیگر هستند.) ماری را که مشکل غذا خوردن دارد از مارهای دیگر جدا کنید و در محلی خلوت به او غذا بدهید.
در چند هفته نخستین، بچه مارها را با احتیاط کامل لمس کنید زیرا آنها به شدت برای هیجان زده شدن مستعد هستند و ممکن است از تصمیم به پرتاب کردن خود از دست شما بگیرند!
مترجم : محمد مسعود کشوری
منبع : kingsnake.com
The underlying connection was closed: Could not establish trust relationship for the SSL/TLS secure channel.