خواص ماش دارو
این گیاه شاخه های باریک سرخ مایل به سیاهی یا سبز است . گلش سرخ تیره و تلخ مزه و کمی گیرنده است یا تند مزه است و تلخ نیست ...

ماش را میپزند و کسیکه مبتلا به بهق ( لکه های پوستی ) باشد آبش را مینوشد و خود آن را در غذایش میریزند خود ماش و آبی که در آن پخته شود خوراکی میباشد.
گیاه ماش دارو مزاج :گرم و خشک
خاصيت : باز کننده ، زداينده ، در پاک نمودن اندام هاي داخلي بسيار مؤثر و نيرويي اسهال کننده هم دارد .
ورم و جوش :ورم سخت را نرم مي کند و به ويژه علاج ورم پستان است .
زخم و قرحه :با عسل ضماد شود زخم ها را بهم مي آورد و زخم گنديده را از ميان بر مي دارد .
مفاصل :داروي بيماري اعصاب و اگر با عسل باشد بهتر است .
اندام هاي غذا :داروي بيماري هاي کبد است و بند آمدن هاي کبد را باز مي کند .
علاج طحال و يرقان سودايي است به شرطي که هفت روز پياپي بخورند .
اندام هاي دفعي :راه بندان زهدان را باز مي کند . بي اختياري ادرار را از بين مي برد .
بول و حيض را راه مي اندازد .علاج درد گرده است .
اگر با عسل فرزجه بشود زهدان را مي پالايد . اگر دو مثقال از اين دارو با عسل يا انجير شياف گردد بلغم را مي راند .
زهرها : پادزهر سمي است که بعضي آن را (اورقطون )مي نامند .
اين گياه شاخه هاي باريک سرخ مايل به سياهي يا سبز است . گلش سرخ تيره و تلخ مزه و کمي گيرنده است يا تند مزه است و تلخ نيست .
من ((ماش )) هستم !
ایرانیان قدیم به من ((مچ )) مى گفتند و اعراب آن را معرب كرده ، به صورت ماش در آمدم . زادگاه اولیه من ایران و نوع دیگرم در هندوستان است . با اینكه یكى از حبوبات امروزى جز در آش ماش كه یكى از غذاهاى صددرصد ایرانى است ، مرا در خوراكى هاى دیگر ندیده اند و نیز جاى تعجب است كه مؤ لفین كتاب هاى لغت نامه مرا یا گیاه دیگرى كه از خانواده نخود فرنگى است اشتباه كرده ، و اغلب مرا بجاى آن معرفى مى نمایند و چون براى توضیح این موضوع ناچارم بر خلاف رویه ى زبان خوراكیها دو لغت خارجى به كار برم از خوانندگان عزیز پوزش مى طلبم . در زبان فرانسه به من ((وس )) مى گویند. ولى در بسیارى از لغت نامه ها ((ارس )) را ماش ترجمه كرده اند. فارسى ((ارس )) گاودانه و عربى آن ((حب البقر)) و در كتاب هاى علمى قدیم ((كرسنه )) خوانده شده ، دانه آن كمى از من بزرگتر است ، من از نظر مواد قندى و نشاسته اى ، ضعیف و از نظر مواد سفیده اى غنى هستم ، و در حقیقت قدرت سازندگى من بیشتر از خاصیت غذایى من مى باشد، و به همین جهت مى توانم ادعا كنم كه براى رژیم غذایى بهتر از من پیدا نمى شود...
خواص و مضرات ماش
با اینكه من از قدیم در ایران فراوان بوده ، و هستم ، و با اینكه خیلى زود گرسنه را سیر مى كنم ، و هیچگونه خاصیت چاق كردن ندارم ، و از خوردن من ضررى متوجه اشخاص نمى شود. معذلك پزشكان و داروسازان و غذاشناسان مرا نادیده گرفته ، و براى لاغر شدن و لاغر كردن از من استفاده نمى كنند. من از تمام حبوبات زودتر هضم میشوم ، و به هیچوجه در معده نفخ نمى كنم . مشروط بر اینكه پوست مرا گرفته باشند، و در غیر این صورت ، پوست دانه من قابض بوده ، و ایجاد یبوست مى نمایند، به علت داشتم ویتامین هاى آ و ب مقوى نیروى بینایى و اعصاب مى باشم ... درمان سردرد حاد و آب ریزش بینى هستم . سرفه و تب را تسكین مى دهم ، پخته من با روغن بادام و سایر روغن هاى گیاهى مولد خون صالح است ، و پخته من با پوست و ترشى ها، شكم روش را بند مى آورد.
یكى از مشخصات من آن است كه با وجود سردى كه دارم ، لوزالمعده را وادار به ترشح انسولین نكرده ، و قند خون را پایین نمى آورم . طبیعت در وجود من درشتى و نرمى را به در آمیخته است هم براى لینت و هم براى بند آمدن شكم روش مفید مى باشم ، اگر مقصود از خوردن من لینت مزاج باشد، از دانه هاى پوست كنده من استفاده كنید، و برعكس براى قبض ‍ معده ، مرا با پوست به كار برید، و براى این كار بهتر است دانه پوست نكنده مرا بو داده ، و بعد بپزید و با دانه هاى مرا با پوست در آب جوشانده و آب آن را كه حاوى لعاب و ماده نرم كننده اى است ، دور بریزید و بعد آب تاره ریخته ، دوباره بپزید و میل نمایید و اگر مقصودتان از جمع كردن مزاج تسكین فشار صفرا و خون باشد، مرا با انار و یا سماق میل نمایید.
پیران و صاحبان مزاج سرد و كسانى كه در معده شان رطوبت زیاد است ، باید مرا همراه با ادویه مثل - دارچین - فلفل - زنجبیل - خردل میل نمایند و صاحبان مزاج گرم بهتر است به غذاهاى خود كه با من درست مى كنند، چاشنى هاى ترش مثل : رب انار - رب گوجه و آب سماق و غیره بزنند - پماد پخته من ، یا سركه براى اگزما و امراض جلدى نافع است ، مالیدن پخته دانه هاى من به اعصابى كه خواب رفته و بى حس شده اند، مفید است و درد آنها را تسكین مى دهد.
یكى از برادران من در هندوستان به عمل مى آید و داراى لعاب بیشترى بوده و به آن ماشدارو مى گویند.
با من مى توانید ماش پلو - آش ماش و قلیه كدو با ماش كه از غذاهاى ایرانى هستند تهیه كنید - در آش ماش شلغم - كدو و هویج هم مى توانید اضافه كنید، و به خواص آن بیفزایید. آش ماش با شلغم مرهم سینه بوده ، آن را نرم و باز مى نماید.
براى تهیه قلیه كدو با ماش - كدو و گوشت را كمى سرخ كرده ، و آب ریخته بگذارید بجوشد. بعد دانه هاى پوست كنده و مقشر مرا جداگانه با آب پخته به آن بیفزایند، و بعد روى آتش بگذارید، و به هم بزنید تا آب تقریبا تمام شود، و بعد به آن پیاز داغ یا سیر داغ اضافه كنید. بعضى ها به آن مقدارى كوفته ریزه اضافه مى كنند. قلیه هویج یا ماش هم به همین دستور تهیه مى شود، و قلیه كدو و هویج با ماش طعم خوشى دارد.
قلیه ها غذاهاى مخصوص ایرانى هستند كه تهیه آنها تقریبا منسوخ شده ، و در كتاب جامع الحكمتین چنین مى نویسد:
- پس نباتى كه از زمین برآید و چنان شود كه غذاى مردم را شاید...و اگر شرح آن غذاها از دیگ (پخت )ها و قلیه ها و بریانها و حلاوى كرده آید سخن دراز شود
زبان خوراکیها
کتاب طب سنتی