2_ علايم باليني:

 براي يک کلينيسين علايم باليني  در تشخيص مسموميت از اهميت فوق العاده اي برخوردار است :اما مشکل در اينجاست که اکثر علايم در مسموميت مشابه بوده و همچنين کلينسين  ممکن است با حيوان مسموم در زماني برخورد داشته باشد که تعدادي از علايم را پشت سر گذاشته  باشد  و از ترتيب اتفاقات  اطلاعي بدست نياورد . وجود يک عامل غير عادي و اختصاصي  مسموميت ممکن است براي اثبات  وجود مسموميت ممکن است  براي اثبات وجود  مسموميت کافي باشد.

3_نکروپسي(کالبد گشايي)بهنگام کالبد گشايي بايد ارتباطي بين علايم باليني و مسموميت احتمالي مشاهدات ماکروسکوپيک_ميکروسکوپيک لاشه وجود داشته باشد.

4_اناليز شيميايي(ازمايشات شيميايي)به هيج وجه از يک ازمايشگاه سم شناسي نخواهيد که يک دامي راکه به علت ناشناخته اي تلف شده است را نوع مسموميت  انرا تشخيص دهد چرا که هزاران سم  وجود دارد که حتي

براي برخي از انها تست هاي شيميايي هنوز ابداع نشده است .البته گراني وسايل ازمايشگاه وعدم وجود متخصصين مجرب  ازمايشگاه سم شناسي عملا استفاده از اين روش را محدود کرده است .حداقل وسايلي که در يک ازمايشگاه سم شناسي بايد وجود داشته باشد دستگاه جذب اتمي و اسپکترو فتومتر است.

5_حيوانات ازمايشگاهي: براي استفاده از حيوانات ازمايشگاهي براي تشخيص در مرحله اول بايد بتوان  ماده سمي را استخراج کرد  و بعد به حيوان ازمايشگاهي تزريق نمود .بنابر اين در معيار بسيار محدودي از اين روش استفاده مي شود .مثلا در  مسموميت با استر گنين که از ادرار حيوان به زير پوست قورباغه تزريق مي شود و حيوان علا يم تشنجي را از خود نشان خواهد داد.

نحوه ارسال نمونه ها به ازمايشگاه

1_بايد همراه نمونه تاريخچه_علايم باليني و علايم کالبد گشايي ارسال گرددکه اين کمک زيادي به متخصص سم شناس در هدايت او براي تشخيص خواهد بود.

2_بايد از الودگي شيميايي نمونه هاي ارسالي خودداري کرد و همچنين نبايد انها را با اب شست چرا که موجب کاهش سرم نمونه ها خواهد شد

3_نمونه هاي نسجي بايد منجمد گردند و نمونه هايي همچون خون و سرم  نبايد منجمدشوند و بايد تا موقع ارسال در يخچال باشد.

4_نمونه هاي مختلف از اعضاي متفاوت بايد در بسته بندي هاي جداگانه اي فرستاده شوند.

5_مقدار نمونه  ارسالي به ازمايشگاه به قرار زير استک

سرم يا خون کامل=10سي سي.  ادرار=50سي سي. کبد=100گرم. کليه=100گرم. چربي=100گرم

محتويات شکمبه و روده 500 گرم

عوامل موثر بر روي مسموميت

الف)عوامل حيواني

1_سن حيوان(کوچکترها به دليل عدم تکامل سيستم انزيمي در متابوليزه کردن سم ناموفق هستند)

2_وضعيت سلامتي حيوان:در بيماري هاي کبدي و کليوي که راه دفع سموم هستند مسموميت بيشتر خواهد بود

3_وجود التهاب و انسداد در دستگاه گوارش جذب سموم گوارشي را زيادتر ميکند

4_تغيرPH محتويات دستگاه گوارش که روي يونيزاسيون عناصر تاثير مي کند

5_وجود مواد غذايي در دستگاه گوارش:هر جه پر تر باشد جذب سموم به کندي انجام ميگيرد.

ب)عوامل شيميايي

1_اندازه ذرات هرچه کوچکتر باشد جذب سم سريعتر

2_حلاليت سموم و محلول بودن انها در اب:. سرب غير محلول در اب است کمتر جذب مي شود

3_غير يونيزه بودن: سموم و مواد در صورت يونيزه بودن قابليت جذب کمتري دارند.

در مورد مسموميت با اوره و تشکيل امونياک و تبديل ان به يون امونيوم مانع از جذب ماده سمي امونياک که از تجزيه اوره بدست مي ايد جلوگيري مي شود.

3_چگونگي مقابله با مسموميت و نحوه درمان:

مسموميت به صورت حاد يا مزمن ديده ميشود

گاهي دامپزشک با حيوان که شديدا دچار مسموميت بوده و اختلالات کلينکي شديدي را نشان ميدهد مواجه مي گردد.بنابراين به سرعت بايد اقدامات حمايتي جهت حفظ حيوان صورت پذيردکه عبارتند از

1)جلوگيري از تشنج:مي توان از يک بيهوشي سبک با دارو هايي مثل باربيتوراتها با دز 28ميلي گرم بر هر کيلو وزن بدن دام استفاده کرد.چون اين ماده مضعف سيستم تنفسي است در مواردي که عامل مسموميت سيستم عصبي را متاثر کند با قيد احتياط مصرف شود..استفاده از کلر دي ئيدرات با دز 50_70 ميلي گرم بر هر کيلو وزن بدن دام5_7%بصورت وريدي

2)الف)برقراري تنفسي:احيا به  صورت مکانيکي ب)بصورت شيميايي وبا استفاده ازدارويي به نام دگزاپروم3_5ميليگرم بر هرکيلو وزن بدن دام ميتوانيم عمل تنفس حيوان را تحريک کنيم.

3)تنظيم حرارت:بعنوان مثال در مسموميت با اوره حرارت شکمبه افزايش پيدا مي کند ما براي درمان از مقدار زيادي اب سرد استفاده ميکنيم.

اتوکسفيه کردن سموم

الف _از بين بردن منشا سم:موارد استفراغ شده در مسموميت هاي ارسنيک در گاو بايد جمع اوري گردد.دام را از محل مسموميت دور کرد.اگرماده سمي خاصي در محل پيدا نشد بايد محل زندگي دام را عوض کرد و يا حداقل ظروف غذا و ابخوري را تميز و ضد عفوني کرد و اب وغذاي حيوان را نيز تعويض کرد.

 ب :جلوگيري از جذب بيشتر سم:

_ ايجاد استفراغ   

*نکته : فقط مقدار کمي از ماده سمي توسط استفراغ خارج مي شود بعد از گذشت يک ساعت از خوردن غذاهاي سم دار احتمالا قسمت زيادي وارد روده شده و عملا ايجاد استفراغ مفيد نخواهد بود.

در چه مواقعي نبايد استفراغ کرد:

1_خوردن ترکيبات نفتي          2 _خوردن مواد اسيب رسان اسيدي و قليائي             3  _در حيوانات بي هوش

4_در مواقعي که حيوان دچار تشنج است که امکان ايجاد اسپيره شدن مواد استفراغي به ناي و احتمال خفگي است

*اما ايجاد استفراغ در سگ گربه و خوک موثر واقع مي شود و در گاو  اسب گوسفند اينکار انجام نمي گيرد.از استفراغ اورهاي مرکزي داروي امپوروفين  مي باشد که در سگ با دوز 1/ ميلي گرم بر هر کيلو وزن بدن دام استفاده مي شود.بصورت عضلاني وريدي و يا زير ملتحمه قابل استفاده مي باشد.

از استفراغ اورهاي ديگرشربت اپيکا مي باشد .اين ماده داراي 2الکالوئيد امتين و سفالين است که هم با تحريک دو صفي مخاط معده با تاثيربر روي CTZ  در بصل النخاع از طريق مرکزي باعث استفراغ مي شود.مقدار 10_2 سي سي از اين ماده بعد از 20 دقيقه اثر خود را اغاز کرده  و تا 20 دقيقه ادامه خواهد داشت.

_ شستشوي معده

اينکار در سگ و گربه قابل اجرا است .در حيواناتي که بي هوش هستند اينکار انجام ميگيرد ابتدايک لوله ناي براي جلوگيري از امبولاسيون قرار داده سپس توسط لوله معدي بمقدار 10ميلي گرم بر هر کيلو وزن بدن دام از محلول شستشوي معده که سرم فيزيولوژيک  يا اب معمولي مي تواند باشد استفاده مي کنيم .شستشو انقدر ادامه دارد که مايع خارج شده از معده شفاف و صاف باشد

- مسهل هاي کمکي و روغنهاي جذب نشدني

در اسب گاو روشي است که براي خروج مواد سمي از دستگاه گوارش مورد استفاده قرار گي گيرند.

_رومينوتومي

(يکي از روشهايي است که در گاو و گوسفند جهت خروج سريع مواد سمي از شکمبه مورد استعمال دارد.

  _غير قابل جذب در اوردن مواد سمي

الف: توليد ترکيبات غير محلول :             

 ايجاد کمپکس هاي رسوبي    

  استفاده از مواد جاذب               

 محبوس کردن يونها

براي ايجاد کمپلکس هاي رسوبي در مسموميت با تانن و اگزالات مي توان ازکلسيم استفاده کرد.

براي ايجاد کمپک هاي رسوبي در مسموميت باسرب و باريوم مي توان از سولفات استفاده کرد.

براي محبوس کردن يونها با تغيير рНمعده و ايجاد ترکيبات يونيزه از جذب سموم جلوگيري مي شود مثل اوره ب:استفاده از ترکيبات جاذب    مثل زغال فعال               

ج:برداشتن سموم از روي پوست:

مواقعي که سم روي پوست حيوان قرار دارد بايد توسط اب و دتر جنت ها پوست را شستشو داد. البته گاهي تراشيدن مو کمک زيادي به برداشت عوامل سمي از روي پوست خواهد کرد. استفاده از روغن ها و حلال ها براي شستشوممکن است از پوست نفوذ کند و جذب مواد سمي را زيادتر کند.

د:روشهاي ا توکسيفه کردن سموم

1:استفاده از انتي دوت براي غير فعال نمودن و دفع سموم جذب شدهکه مکانيسم انها:1:ايجاد کملکس با سموم جذب شده مثل  ЕDTA   با فلزات سنگين از جمله سرب   با ارسنيک

2_ بلاک توليد يک متا بوليت سمي ازيک پيش ساز .غيرسمي _الکل اتيليک با الکل دئيدروناژ رقابت کرده و مانع توليد اسيد ا گزاليک سمي  از اتيلن گلايکول غير سمي خواهد شد.

3_رقابت با رسپتورهاي مورد علاقه سموم:ويتامين K   با ماده ضد انعقاد کومارين يا وارفارين براي رسپتورهاي که در توليد پروتروبين Π پروکونورتين Пν و فاکتور کريميسжI  و فاکتور استورات  موثر اند رقابت ميکند.

4_بلاک رسپتوري که تحريک ان توسط سموم موجب اثرات سمي مي شود-اثر ضد موسکارينه اتروپين در مسموميت باسموم ارگانو فسفره

5_تسريع دفع ماده سمي_يون سولفات باعث افزايش دفع مس و يون امونيم تسريع دفع فلوئوژ از بدن ميگردد

 د: دفع سموم جذب شده

دفع سموم از راه  کبد_کليه_شير_عرق_بزاق_ ششها_مسهل ها صورت مي گيرد

چگونه باعث افزايش دفع کليوي سموم شويم

1)افزايش فيلتراسيون گلومرولي: هر چه ماده سمي کوچکترباشد و به پروتئين پلاسما باند نباشد سريعتر و راحتر فيلتر مي شود.

امابراي فيلتراسيون گلومرولي:مي توان از مدرهاي اسمزي مثل   ماليتول استفاده کرد

2)ميتوان با تغيير  Pн     ادرار دفع سموم يا عدم يازجذب سموم راافزايش داد.

سمومي که اسيدي هستند با قليائي کردن ادرار ماده سمي يونيزه شده که بدين ترتيب از بازجذب مجدد لوله اي سموم جلوگيري بعمل اورد.

راههاي ورود سم به بدن:

1 _ گوارشي 2 _ تنفسي 3_ تماسي 4_ تزريقي

علايم مسموميت هاي گوارشي:(متغير بوده وابسته به نوع سم مي باشد)

1_ مردمک ها تنگ يا گشاد   2_تهوع _ استفراغ_ اسهال     3_درد شديد شکم           4_اتساع شکم           5_ سوختگي دور دهان                 

 6_ حساسيت در اثر فشار دادن شکم   7_افزايش ترشح بزاق از دهان          8_ تعريق بيش از حد       9_درد در دهان           10_ تشنج                         

11_تنفس کاهش يافته يا غير منظم         12_ اشک ريزش بيش از حد       13_ بوي غير عادي در دهان                    14_علايم  شوک          15   _ بي هوشي ياکاهش هوشياري

مسموميتهاي گوارشي _ميکروبي

مسموميت با پني سلينيوم:

بيماري در گاو در اثر خوردن مواد غذايي انبار شده که دچار الودگي قارچي و کپک زدگي شده است ايجاد مي گردد. توکسين اين قارچ داراي خاصيت هپاتوتوکسيک و هموراژيک است . علايم مسموميت بي اشتهايي _بي حالي دپراسيون_استفراغ اسهال_ اسهال خوني _ تشنج و در برخي يرقان و در نهايت مرگ در حدود 4_5 روز بعد از شروع اولين علايم اتفاق مي افتد در کالبد گشايي ضايعات فقط در روده به صورت انتريت و هموراژيک و نيز در کبد هپاتيت ديده مي شود. در تشخيص تفريقي اين بيماري بايد با بيماري کوکسيديوز اشتباه نگردد.چرا که در اين بيماري مشاهده اووسيت در نمونه مدفوع منفي بوده  وهمچنين دام به درمان کوکسيديوز _سولفاديميدين ) پاسخ نخواهد داد.

بوتوليسم :

منبع اصلي اين سهم غذاهاي کنسرو شده _تاريخ گذشته و خوب حرارت نديده  ونيز در غذاهاي  رستوراني مشاهده مي شود مصرف اين سم مانع ارسال پيامهاي عصبي محيطي به عضلات گشته و منجر به ضعف شديد فلج و در نهايت مرگ مي شود علايم بعد از 24 ساعت از مصرف ظاهر نمي شود و بعد از ان خود نمايي ميکند.

علايم:

1.خستگي شديد                   2.فلج                         3.فلج عضلات تنفسي                   4.گلو درد

5.عدم تطابق چشم و دو بيني  6. مردمک هاي گشاد     7. از بين رفتن رفلکس هاي بدن   8.اختلال شديد تنفس

مسموميت هاي تنفسي :

 منابع اصلي مسموميت هاي تنفسي عبارت اند از:

گاز منو اکسيد کربن  گاز دي اکسيد کربن  گاز کلر گاز امونياک  گازدي اکسيد سولفور  گازهاي بيهوشي گازهاي صنعتي

علايم:

1_سردرد              2_ تهوع و استفراغ                       3_  سرفه تنفس صدا دار      4_ تنگي تنفس        

5_درد در قفسه سينه 6_ريزش اشک و سوختگي در چشم  7_سوختگي گلو سينه پوست و صورت 

8 _سيانوز (کبودي ) 9_ اختلال سطح هوشياري و بي هوشي    10_ گيجي و منگي

مسموميت هاي تماسي :

حشره کشها و سموم صنعتي دو نوع شايع هستند که از طريق پوست قابل جذب هستند و نيز در گياهاني نظير گزنه پيچک  سماق در صورت تماس با پوست واکنش هاي شديد حساسيتي ايجاد مي کنند که از طريق دستگاه گردش خون در کل بدن منتشر مي شود.

علايم:

1_ التهاب يا قرمزي پوست    5_تهوع و استفراغ                                9_ساير علايم و نشانه هاي مسموميت ها

2_سوختگي شيميايي            6_ گيجي و منگي

3_بثورات جلدي                 7_ شوک

4_ خارش                         8_ تجمع اب در پوست و ظهور تاول

علايم و نشانه هاي مسموميت هاي تماسي وگياهي:

الف)علايم خفيف            ب ) علايم متوسط: خارش قرمزي تورم

ج) علايم خفيف تا متوسط: خارش قرمزي              د) علايم شديد : خارش  قرمزي تورم و تاول

مسموميت هاي تزريقي:

 چهار طريق عمده براي بروز اين مسموميت وجود دارد:

1. مسموميت تزريقي بر اثرتزريق دارو به بدن    2_ مار گزيدگي     3_ گاز گرفتگي حيوانات    4.گزش حيوانات

نشانه ها و علايم اصلي واکنش هاي حساسيتي  در اثر تزريق دارو ها بصورت شوک حساسيتي بروز ميکند.

علايم و نشانه هاي شوک انافيلا کتيک ((حساسيتي))

1.خارش در سراسر بدن      2. تورم                 3.ضعف عمومي             4.از دست رفتن بي هوشي

5.نبض ضعيف و تند            6.نبض تند و کم عمق

 سموم الي:

سموم الي را مي توان به سه دسته زيرتقسيم کرد:

1.سموم ارگانو کلره    2. سموم ارگانو فسفره       3.سموم کارباماتها

انگلهاي خارجي در سطح بدن قرار گرفته اند و ضايعات مختلفي ايجاد مي کنند. براي مقابله با اين دسته از انگلها استفاده از سموم که به شکل اسپري هستند و يا حمام مورد استفاده قرار مي گيرند ضروري است .سموم مورد استفاده  در غلظت توصيه شده  نبايد اثر سوء بر روي حيوان ميزبان انگل داشته باشد.اين سموم به لحاظ اينکه مي توانند از راه گوارشي (خوردن و اشاميدن) تنفسي و يا تماس با پوست جذب شوند  به سهولت مسموميت ايجاد ميکنند.اين مسموميت ممکن است هم در دام و هم در فردي که با سم در تماس است اتفاق بيافتد.

مسموميت با سموم ارگانو فسفره و کارباماتها:

مکانسيم اثر:

ترکيبات ارگانو فسفره و کارباماتهابا غير فعال کردن انزيم کولين استرازايجادسندرمي با علايم ريزش بزاق اسهال و خشکي عضلاتي ميکنند  که اين نشان دهنده تحريک سيستم پاراسمپاتيک است.بعضي از اين تر کيبات ارگانو فسفره ايجاد مسموميتي بنام نورتوکسيسيتي تاخيري خواهند نمود.

تعدادي از عوامل مختلف مانند جنس نژاد _ سن_ گونه_ حيوان_جيره غذايي_ سميت اين ترکيبات را تحت تاثير قرار ميدهند.

حيوانات جوان به مراتب حساس تر از مسن تر ها هستند.گاوهاي نژاد براهمه  نسبتا به گاوهاي ديگر حساس ترند .

در موارد محدوديت  يک حيوان در مصرف اب _ مخصوصا اگر ترکيبات ارگانو فسفره از راه خوراکي  مثلا براي درمان لاروهاي مگس مستقر در معده اسب  بکار ميروند اين حيوانات حساس ترند.

سميت برخي از اين ترکيبات سمي  ظاهرا به ذخيره کردن (انبار) کردن  انها افزايش مي يابد.

برخي از سموم در حيوانات نر که داراي سطح بالاي از تستسرون در بافتهاي خود مي باشند قويتر عمل ميکنند.

سموم ارگانوفسفره:

از اين سموم مي توان نگون و ازونتول(کومافوس) مالاتيون و بروکتس را ميتوان نام برد.اين ترکيبات از راه هاي مختلف خوراکي تنفسي پوست ملتهمه  موجب بروز دو نوع سميت متفاوت خواهد شد. يکي غير فعال کردن انزيم کولين استراز و ديگري ايجاد نرو توکسيسيتي تاخيري است .

علايم مسموميت با سموم ارگانو فسفره:

علايم ناشي از مسموميت به طور کلي به سه دسته :

1. علايم موسکاريني2 نيکوتيني و3علايم عصبي مرکزي تقسيم مي گردد.

هنگامي اتفاق مي افتد که سم به طور اتفاقي از راه خوردن غذا يا اشاميدن اب وارد بدن دام گردد.در اغلب موارد  دام پس از خروج ا ز حمام ضد کنه بدن خود را ليس زده  و اين امر منجر  به ورود سم به بدن دام گردد. دام مسموم به علت گرفتگي عضلات به صورت خشک وچوبي راه ميرود  ترشحات شديد اشک ريزش بزاق تنگي مردمک چشم(ميوزيس)و ايجاد ضعف در بينايي سختي در نفس کشيدن پرشهاي عضلاني به خصوص در عضلات  ماهيچه هاي صورت ونهايتا مرگ در اثر خفگي .حيواناتي که با کومافوس مسموم شدنددر ابتدا دچار ريزش شديدبزاق ديس پنه و خشک راه رفتن واسهال ميشوند.در اسب مسموميت با سموم ارگانو فسفره با اسهال شديد و ابکي  وسيلان بزاق همراه است.

درمان:

بايد تحت نظر پزشک و بر حسب شدت و ضعف مسموميت تزريق داخل رگي سولفات اتروپين صورت گيرد.اثر اين پادزهر در همان دقايق اوليه بعد از تزريق ظاهر مي شود.در غير اين صورت به فواصل زماني حد اکثر 10 دقيقه تزريق داخل رگي مجددا صورت گيرد تا فرد کاملا بهبود يابد. اگر علايم مسموميت برگشت يابد ممکن است هر 4_5 ساعت به مدت 48 ساعت تزريق اتروپين را ادامه دهيم .

گاوهايي که مقدار زيادي از سم را دريافت کرده اند _شايد به درمان با اتروپين پاسخ مثبت نشان ندهد.

سموم ارگانو کلره:

از جمله اين سموم مي توان د.د.ت  ليندل ودي الدرين نام برد.اين دسته از سموم با تاثير بر روي سيستم عصبي و افزايش تحريک پذيري اثرات خود را ظاهر مي سازند.

از مهمترين عواملي که  موجب عدم استفاده از اين سموم به خصوص سم د . د.ت گرديده اولا اين است که سم به مدت طولاني در محيط باقي مانده و تجزيه نمي گردد. ثانيا به دليل استفاده مرتب و طولاني از اين سم  مقاومتي در انگل ايجاد ميشود که سبب کاهش  تاثير سم  مي گردد.همچنين قابل ذکر است که اين سم از راه شير دفع مي گردد و به اين ترتيب بقاي ان از راه شير مي تواند انسان را تحت تاثير قرار دهد.

علايم مسموميت با سموم ارگانوکلره:

اين دسته از سموم نسبت به سموم فسفره خطرناکتر هستند و بايد با احتياط بيشتري مصرف شوند. در صورت مسموميت دام مسموم عصبي و ناراحت به نظر رسيده و علايم بيماري در ظرف چند دقيقه تا چند ساعت(در اغلب موارد24ساعت)ظاهر ميشود انقباضات عضلات سر و صورت بسته بودن چشمهابه علت اسپاسم پلکها عدم تعادل برخي از دامها به هنگام حرکت ريزش شديد بزاق و حرکات ممتد جوشي(نشخوار مانند)از علايم ديگر اين مسموميت ميباشد
درمان:

بهترين درمان مسموميت با سموم کلره استعمال دارو هاي ارامبخش (باربي توراتها)مي باشد 

3_کارباماتها:موثر ترين سموم دسته کارباماتها سوين است که از طريق دستگاه  گوارش و نيز از راه پوست بر حشرات اثر مي کند.اين سموم بيشتر در کشاورزي مورد مصرف دارند و به علت مقاومتي که  نسبت به انها ايجاد مي شود کمتر بر عليه انگل هاي خارجي و حشرات مورد استفاده قرار ميگيرد.

رعايت چند نکته ضروري در استفاده از سموم سازنده

1_ غلظت محلول به  دست امده بايد با توجه به کارخانه  سازنده باشد. چنانچه ميزان سم مورد استفاده بر خلاف دستوربوده و محلول حاصله براي استحکام و يا پوشيدن  روي بدن دام  مورداستفاده قرار گيرد احتمالا مسموميت را به دنبال خواهدداشت.

2_سعي شودظروف حاوي سم در قفسه هاي جدا گانه و به دور از دسترس اطفال  نگداري شود تا نا اگاهانه توسط افراد استفاده نشود

.3در مورد استحمام و پاشيدن سم محلول بر روي بدن دام بهتر است فرد عمل کننده حتما به ماسک  مجهز باشد و يا حد اقل يک دستمال تميز سفيد رنگ را جلوي بيني  و دهان خود ببندد تا از تنفس و يا ورود ذرات سم که در هوا معلق هستند به داخل دهان و بيني جلو گيري شود . همچنين در اين موارد استفاده از عينک مخصوص (در صورت امکان ) مناسب مي باشد.

لازم به ذکر است که بعضي از سموم  اثر تجمعي در بدن دارند .بدين معني اگر فرد چندين بار در برابر اين سموم قرار بگيرد و با ان تماس داشته باشد  در صورت عدم رعايت نکات ايمني  در حين کار ناخواسته سم را وارد بدن خود کرده است .اين سموم نظير د.د.ت و ليندن در مقادير خيلي کم اثر بارز و قابل توجهي ندارند اما در صورت تجمع در بدن باعث ظاهر شدن علايم مسموميت در شخص مي شوند.

4_ به هنگام سم پاشي بر روي بدن دام و يا حيوان...استفاده از دستکش و ماسک به خصوص اگر روي دستها و يا صورت زخم جلدي وجود داشته باشد  کاملا ضروري است. لازم است بدانيد که پوست سالم همانند يک حفاظ از ورود ميکروبها  و ويروسها  و عوامل بيماريزاکه در محيط اطراف ما پراکنده هستند مي توانند به راحتي  وارد بدن شده و ايجاد بيماري کند.

علايم مسموميت در انسان:

عمومي ترين علايم مسموميت انسان با اين دسته از سموم عبارتند از :ايجاد تشنج_ لرزشهاي  شديد عضلاني _ حالت رخوت و بي حالي _سردرد سر گيجه_حالت تهوع و استفراغ_ ريزش شديد اشک از چشمها و مشکل شدن تنفس.