اینجا بلوط‌ها ایستاده می‌میرند



سوسک‌های چوب‌خوار طعمه‌ای بهتر از بلوط‌های استان فارس پیدا نکرده‌اند. لارو(کرم) این سوسک‌ها، آوندهای بدون آب درختان بلوط تشنه دشت‌ برم کازرون را می‌خورند، پیش می‌روند و تنه درخت را سوراخ می‌کنند.
کرم‌های چوب‌خوار وقتی سیر شدند، تبدیل به سوسک می‌شوند و می‌روند پی کارشان، اما درختان بلوط زخمی بر جا می‌مانند تا چند سال دیگر از بین بروند. تا‌کنون حدود 10 هزار درخت بلوط استان فارس به این ترتیب نابود شده‌اند و لاروها همچنان پیشروی می‌کنند. در تابستان امسال، بلوط‌های فارس که تا‌کنون آتش‌سوزی و ساخت جاده، وجودشان را به خطر انداخته بود، با سوسک‌ها نیز آشنا شدند. کارشناسان سازمان محیط‌زیست هنوز درمانده‌اند که چطور باید بلوط‌های فارس را از شر این سوسک‌ها خلاص کرد. با این حال، سوسک‌های چوب‌خوار در مقایسه با خشکسالی و شخم‌زدن زمین زیر درختان به وسیله روستاییان، مصیبت کوچکی برای درختان دشت برم به‌شمار می‌آید.
در استان فارس حدود 800 هزار هکتار جنگل بلوط وجود دارد که دشت برم با حدود 60 هزار هکتار وسعت، بزرگ‌ترین جنگل بلوط استان شناخته شده است. به گفته اکبری، معاون حفاظت و امور زمین سازمان منابع طبیعی استان فارس، سوسک‌های چوب‌خوار به حدود 10 تا 20 درصد از درختان دشت برم یعنی نزدیک 10 هزار درخت خسارت زده اند. اکبری می‌گوید: «از دلایل رشد این حشره در منطقه، کشت دیم غلات و حبوب به‌وسیله روستاییان منطقه است که باعث از بین رفتن پناهگاه زنبورها که شکارچیان مفید این آفت به‌شمار می‌روند، شده است.» او تنها راه‌حل فعلی را بریدن درختانی که مورد حمله قرار گرفته می‌داند تا جوانه‌ها در کنار تنه بریده شده رشد کند و ده‌ها سال‌ بعد به درخت بلوط بالغی تبدیل شود.
بسیاری از کارشناسان منابع طبیعی شخم زدن زمین زیر درختان را دلیل از بین رفتن جنگل‌های فارس می‌دانند، اما اهالی دشت برم می‌گویند که همیشه زمین‌ها را شخم می‌زده‌اند. فرود شکرایی، معاون شورای روستای کلانی که مرکز دهستان دشت برم است، به «همشهری» می‌گوید: «من حدود 60 سال دارم و از وقتی که یادم می‌آید، زمین‌ها را شخم می‌زده‌ایم و مشکلی هم برای درختان پیش نمی‌آمده است. تنها در یکی، دوسال اخیر این درختان خشک شده‌اند که مربوط به خشکسالی است نه شخم زدن زمین.» او می‌افزاید: «خشکسالی در سال‌های اخیر درختان بلوط را بیمار کرده است. مخصوصا در منطقه مرکزی دشت برم، درختان از بین رفته‌اند و در حاشیه‌های دشت که آبگیرتر است، بیشتر درختان سالم هستند.»
معاون شورای روستای کلانی می‌گوید: «می‌توانم بگویم از هر صد درخت بلوط، 40 درخت خشک شده است. دشت برم منطقه بسیار زیبایی بود، اما اگر خشکسالی به‌همین ترتیب پیش برود، به جای این جنگل یک منطقه کویری به‌وجود می‌آید که بعدها عوارض خود را نشان خواهد داد.»
به گفته شکرایی، تنها باران می‌تواند خشکسالی را رفع کند و وضع درختان را بهبود دهد. او می‌گوید: «دشت برم کوچک نیست که بتوان درختان آن را با آبیاری مصنوعی حفظ کرد. این دشت 10 کیلومتر عرض و 30 تا 40 کیلومتر طول دارد.» او می‌گوید: «برخی می‌گویند کود شیمیایی که پس از شخم زدن در زمین‌ها ریخته شده، دلیل خشکی درختان است درصورتی که در قسمت‌های کوهپایه‌ای دشت که کود داده نشده هم شاهد خشک شدن درختان هستیم.»
به‌دلیل این‌که دشت برم بسیار وسیع است و درختان زیادی منطقه را پوشانده، هنوز آثار نابودی درختان بلوط که به گفته مسئولان سازمان منابع طبیعی نزدیک به 30 میلیارد تومان خسارت دربر داشته، بر زندگی مردم محلی استان تاثیر نگذاشته است. شکرایی می‌گوید: «هنوز هیچ اقدامی از سوی نهادهای دولتی صورت نگرفته است. شاید آنان برای بازدید و تحقیق و نمونه‌برداری آمده باشند، اما تا‌کنون هیچ کمک و تلاشی برای بهبود درختان انجام نشده است.»
در دی‌ماه سال گذشته، حدود 650 نفر از اهالی منطقه کازرون و علاقه‌مندان محیط‌زیست در دشت برم تجمعی را برگزار کردند تا از مسئولان بخواهند از شخم زدن زمین‌های دشت جلوگیری شود، اما چند روز پس از آن تراکتورهای کشاورزان سطح وسیعی از منطقه را شخم زدند. محسن عباسپور، سردبیر هفته‌نامه بیشاپور کازرون، می‌گوید که حدود 70 درصد زمین‌های دشت برم را تراکتورها به‌صورت عمیق شخم زده‌اند تا در آن گندم دیم کاشته شود. احداث جاده جدید شیراز- کازرون هم مشکلات بزرگی برای جنگل‌های دشت برم به‌وجود آورده است. شهرام مدبری، از دوستداران محیط‌زیست در کازرون می‌گوید: «دشت و ارتفاعات این منطقه پوشیده از درخت‌های بلوط، بادام وحشی و درختان دیگر است. قبلا حتی می‌شد جانورانی وحشی مثل آهو، خرس و قوچ را هم در جنگل دید، اما امروز دیگر خبری از این جانوران نیست و درختان بلوط نیز به‌تدریج از بین می‌روند.»
جنگل‌های بلوط منطقه همواره با خطر آتش‌سوزی نیز روبه‌رو بوده‌اند. در بهار امسال، آتش‌سوزی‌های پی‌درپی باعث شد حدود 30 درصد پوشش جنگلی در کازرون از بین برود که عامل انسانی سهم زیادی در به‌وجود آمدن این آتش‌سوزی‌ها دارد. به‌نظر می‌رسد که می‌توان با مدیریت عرصه‌های جنگلی از بسیاری از آسیب‌های انسانی جلوگیری کرد، اما به گفته کاظمینی، کارشناس محیط‌زیست در کازرون، اکنون جنگل‌ها به‌حال خود رها شده است.


همشهری آنلاین