مقاله از: دکتر علیرضا گلمحمدی
تاریخچه:
تاریخچه قطع گوش و دم سگ ها به گذشته های دور باز میگردد و این کار بر روی سگ های گله انجام میشد، بدین دلیل که وقتی سگ های وحشی و گرگ ها به احشام حمله میکردند و سگ گله در مقابل آنها می ایستاد اولین عضوی که در نزاع به دندان گرفته می شد گوش و دم بود. به علت درد شدید در این نواحی و در بعضی مواقع خونریزی، سگ گله قادر به مقابله با این حیوانات نبود پس چوپان ها ناچار میشدند دم و گوش سگ خود را (در تولگی) ببرند تا در زمان نزاع کمتر آسیب دیده و راحت تر مبارزه کند. هرچند این کار مزیت دیگری نیز داشت که سگ های اهلی با ظاهر متفاوتشان (گوش و دم بریده) از سگ های وحشی متمایز میشدند، هم اکنون نیز در اکثر جوامع روستایی این امر شایع است.
قطع گوش در سگ گله
در موارد خاص سگ های جنگی را نیز به همین دلیل با گوش بسیار کوتاه شده به میدان مبارزه میفرستند، هرچند که این عمل غیر اخلاقی تقریبا در تمامی جوامع پیشرفته ممنوع شده است اما هنوز هم در گوشه و کنار ایران، افغانستان، پاکستان، بعضی کشور های آسیای شرقی و نیز به صورت مخفیانه در آمریکا و اروپا انجام میشود.
جنگ سگ در افغانستان
جراحی های کنونی رایج متفاوت از این موارد بوده و تنها در برخی نژاد ها صورت میگیرد. این جراحی ها برای حیوان مزیت محسوب نمیشود و فقط جنبه تزئینی دارد و به همین دلیل در بسیاری از کشور ها انجام این اعمال علاوه بر منع قانونی شامل جرایم سنگین نیز خواهد شد.
متاسفانه در ایران به علت نبود پرورش دهندگان حرفه ای و اتحادیه هایی در این زمینه و همچنین نظارت از طرف سازمان های زیربط و مهمتر از همه کمبود اطلاعات خریداران و صاحبان حیوانات، این عمل به صورت کاملا غیر حرفه ای و گاهی توسط افرادی غیر از دامپزشکان صورت میگیرد. به طوری که در بعضی مراکز پرورش سگ این اعمال حتی توسط کارگران مجموعه که هیچ گونه اطلاعی از دامپزشکی، بیهوشی و جراحی ندارند انجام میشود.
به نظر میرسد با توجه به شرایط کنونی جامعه بیشتر باید به بهبود شرایط این گونه جراحی ها توجه شود تا بحث در مورد انجام یا عدم انجام آن.
یکی از نکات مهم عدم شناخت خریداران و صاحبان حیوانات از نژاد سگ ها، دامپزشکی، جراحی و موارد مرتبط با آن است. برای روشن شدن موضوع به مثال هایی در این زمینه توجه کنید.
یک باور غلط رایج این است که نژاد هایی مثل Rottweiler در بدو تولد فاقد دم میباشند، حتی بعضی افراد گوش های نژاد هایی مثل Great Dane و Doberman را در حالت طبیعی ایستاده میدانند.
باور غلط دیگر این است که اگر گوش بریده شده سگی را به خودش بخورانی، سگی وحشی و درنده خواهی داشت! و یا حتی بریدن گوش باعث درنده تر شدن سگ میگردد.
بعضی هم بدون آگاهی از نژاد حیوان، در خواست جراحی هایی میکنند که در آینده موجب پشیمانیشان خواهد شد. از جمله این گونه جراحی های غلط شایع قطع کردن دم Great Dane و یا German Shepherd و جراحی گوش Rottweiler است. متاسفانه بعضی از همکاران دامپزشک که به جای دادن اطلاعات درست، تنها به فکر انجام خواسته های مشتری هستند و به انجام این اعمال اشتباه دامن میزنند.
با ذکر دو مثال دیگر به بحث در زمینه این باور های غلط پایان میدهم:
فردی این گونه عنوان میکرد که به جای آتل بستن و بانداژ گوش، با تزریق کلسیم اسبی!! (من هنوز هم نمیدانم چیست) به حیوان، پس از تورم شدید سر و بدن به مدت چند روز، گوش به حالت ایستاده شکل خواهد گرفت.
و جالب تر اینکه شخصی در جواب اینکه چرا در سن 2-3 ماهگی اقدامی برای جراحی سگ خود انجام نداده و حالا که سگ 8-9 ماهه است میخواهد این کار را انجام دهد، پاسخ داد که به من گفته اند باید در فصل پاییز که هوا خنکتر است جراحی کنی تا گوش سگ خوب بایستد!!!
همانطور که ملاحظه کردید این اشتباهات و عدم آگاهی باعث شده است که شرایط محیطی اعم از فصل و آب و هوا، شرایط نگه داری حیوان، وضعیت مالی فرد و... به جای در نظر گرفتن سن حیوان برای جراحی به عنوان اولویت اول قرار گیرد.
برای آگاهی بیشتر به توضیحاتی در زمینه سن جراحی توجه کنید.
جراحی قطع دم (Tail Docking) معمولا در 3-7 روزگی انجام میشود. مزایای عمل در این سن:
|
خونریزی بسیار کم و خونبندی آسان
|
|
|
جراحی با بیحسی موضعی و درد بسیار کم
|
|
|
زدن تنها 3 بخیه
|
|
|
ترمیم سریع
|
|
|
کاهش احتمال ایجاد انتهای عصبی دردناک
|
|
|
مراقبت مادر از زخم ایجاد شده در دم توله ها و کاهش احتمال عفونت
|
|
این در حالیست که در سنین بالا مهمترین مشکل جراحی خونریزی شدید است، به علاوه این که سگ های بزرگ تر به بخیه ها دندان زده، گاهی موجب باز شدن بخیه ها و ایجاد عفونت میشوند.
جدول نژاد های تایید شده توسط AKC که در آنها جراحی دم به صورت رایج انجام میشود:
نژاد های دیگری نیز وجود دارند که مورد تایید AKC نیستند ولی بر روی آنها نیز جراحی هایی انجام میشود.
در مورد سن جراحی گوش(Ear Cropping) نیز در هریک از نژاد ها سن خاصی مورد نظر است که به عنوان "بهترین سن جراحی" مطرح میشود. در این سن ریسک عمل پایین بوده و هر چه از این سن فاصله بگیریم احتمال ایستادن گوش کمتر میشود.
از سن 4-5 ماهگی به بعد غضروف گوش شروع به سفت شدن میکند و تغییر شکل و وضعیت ایستادن آن دشوار میشود همچنین در این سنین احتمال شکستن غضروف نیز وجود دارد که در این مورد شانس موفقیت جراحی کمتر خواهد بود.
سگ های بزرگ بیشتر با بخیه ها بازی میکنند و احتمال باز شدن بخیه ها و ایجاد عفونت بیشتر است، علاوه بر این آتل بندی در سگهای با جثه بزرگ بسیار دشوار است به طور مثال یک سگ Great Dane در سن 8-9 ماهگی با یک تکان سر قادر است هر گونه آتل یا بانداژی را باز کند.
جدول زیر نژاد ها و سن مناسب جراحی را نشان میدهد:
|
بدون جراحی
|
جراحی شده
|
سن - هفته
|
نژاد
|
|
|
|
12
|
Affenpinscher
|
|
|
|
9
|
American Staffordshire Terrier
|
|
|
|
16
|
Boston Terrier
|
|
|
|
7
|
Bouvier des Flandres
|
|
|
|
9
|
Boxer
|
|
|
|
9
|
Briard
|
|
|
|
16
|
Brussels Griffon
|
|
|
|
9
|
Doberman Pinscher
|
|
|
|
10
|
German Pinscher
|
|
|
|
16
|
Manchester Terrier (Standard)
|
|
|
|
16
|
Miniature Pinscher
|
|
|
16
|
Schnauzer (Miniature)
|
|
9
|
Schnauzer (Standard)
|
|
7
|
Schnauzer (Giant)
|
|
|
7
|
Great Dane
|
به شما توصیه میکنیم از انجام این گونه اعمال غیر ضروری بر روی سگ خود خودداری کنید ولی در هر صورت اگر تصمیم خود را برای جراحی گرفته اید، این کار را با اطلاعات کامل انجام دهید و فقط با افراد آگاه و دامپزشکان مجرب در این زمینه مشورت کنید. بهتر است قبل از هر گونه اقدام به نکات زیر توجه کنید:
* این عمل بدین طریق انجام میشود که: با بریدن قسمتی از گوش وزن گوش کاهش یافته و عضلات قادر خواهند بود گوش را به صورت افراشته نگاه دارند. بستن آتل و بانداژ به عضلات کمک میکند تا وزن گوش را راحت تر تحمل کند.
* عمل جراحی گوش منحصرا یک جراحی زیبایی به شمار میرود و هیچ گونه مزیتی برای سگ شما نخواهد بود.
* همچنین این عمل قطع عضو محسوب نشده و خللی در فعالیت های حیوان ایجاد نخواهد کرد، هرچند عده ای کاهش شنوایی را از معایب این عمل میدانند.
* اگر این عمل توسط دامپزشک مجرب انجام شود، بهبودی سریع خواهد بود.
* از سپردن جراحی به افراد نا آگاه جدا بپرهیزید، و در موارد مشکوک اگر کسی خود را دامپزشک معرفی کرد، خواستار مشاهده مدارک او شوید و بدانید که این کار حق شماست.
* همواره باید محل برش و بخیه ها را تمیز نگاه دارید، به ویژه در فصول گرم که با کوچکترین عفونتی احتمال دارد مگس ها تخمریزی کرده و میاز ایجاد کنند.
* طی چند روز اول پس از جراحی استفاده از آنتی بیوتیک ها چه به صورت تزریقی و چه به صورت خوراکی (تحت نظر دامپزشک) توصیه میشود.
* استفاده از اسپری موضعی اکسی تتراسلیکلین OTC هم به عنوان آنتی بیوتیک موضعی و هم به عنوان ماده دورکننده حشرات توصیه میشود. توجه داشته باشید که این اسپری رنگی است لذا بعد از استفاده آن، از قرار دادن سگ روی صندلی ماشین، روی فرش یا هر جای دیگری که تمیزی آن برایتان مهم است خودداری کنید.
* زمان کشیدن بخیه ها بین 10 تا 14 روز پس از جراحی است، به هیچ وجه بخیه ها را با کشیدن و زور باز نکنید و در این زمینه از دامپزشکتان کمک بخواهید.
* باقی ماندن بیش از حد بخیه ها بر روی گوش موجب التهاب و تورم شده و حتی گاهی ممکن است این تورم مدت ها باقی بماند.
* زمان بانداژ گوش یا بستن آتل بعد از بهبودی کامل زخم ها و حدود 3 هفته پس از جراحی است.
* آتل بندی و بانداژ شامل روش های متفاوتی است و این روش به نظر دامپزشکتان بستگی دارد.
* اگر با وجود زخم بر روی گوش اقدام به آتل بندی کنید و یا آتل را به مدت بیش از 4 روز روی گوش ها باقی بگذارید، احتمال عفونت زخم ها، بد شکلی غضروف و حتی نکروز موضعی گوش وجود خواهد داشت.
* زمان ایستادن گوش بسته به نژاد، سن، الگوی جراحی، ارتفاع گوش، نوع آتل بندی و میزان مراقبت، متفاوت است و گاهی ممکن است تا چندین ماه طول بکشد.
* الگوهای جراحی بسیار متفاوت است و نوع الگوی جراحی را دامپزشک تعیین میکند، ولی به علت اینکه این عمل، جراحی زیبایی محسوب میشود، شما نیز میتوانید نظر خود را در مورد الگوی عمل مطرح کنید. ولی اگر بر خلاف نظر دامپزشکتان اصرار به جراحی گوش بلند تری دارید، بدانید که ممکن است زمان ایستادن گوش را طولانی تر کنید و یا گاهی گوش آنقدر بلند باشد که به جراحی مجدد و کوتاه کردن گوش نیاز پیدا کند، در هر صورت زمان ایستادن گوش با ارتفاع گوش نسبت مستقیم دارد.
* به یاد داشته باشید ممکن است مدت زیادی طول بکشد تا بتوانید از جراحی انجام شده بر روی سگ خود لذت ببرید و حتی گاهی در اثر کوتاهی در هر یک از موارد ممکن است گوش هایی ناموزون، افتاده، به تو برگشته، با لبه های ناصاف و حتی در مواردی عفونی داشته باشید. اگر فکر میکنید تحمل این موارد را ندارید به هیچ وجه این کار را انجام ندهید و و از ظاهر طبیعی سگ خود لذت ببرید.
* قبل از تصمیم گرفتن در مورد جراحی این سوال را از شما میپرسم: آیا در ظاهر سگ های زیر اشکالی میبینید؟
دکتر علیرضا گلمحمدی