لامپ هاي كم مصرف با نور سفيد و يا فلورسنت نيز همانند هر منبع نوري مجموعه اي از نورهاي (مرئي، فرابنفش و مادون قرمز) را دارند كه اگر استانداردهاي لازم در خصوص ساخت اين لامپ ها به كار گرفته نشود ، آسيب هاي جدي به سلامت فرد وارد مي كنند.
به طور كلي نورها به سه بخش نورهاي مرئي، نورهاي با امواج فرابنفش و نور با امواج مادون قرمز تقسيم مي شوند كه هر منبع نوري اين سه نوع نور را در خود دارد. بيشترين آسيبي كه به انسان مي رسد از جانب امواج ماوراي بنفش است كه اين آسيب ها با گذشت زمان و در درازمدت به پيري پوست، لكه هاي پوستي ، سوختگي و قرمزي پوست و در موارد شديد هم منجر به سرطان پوست منجر مي شود.
اشعه فرابنفش (يو.وي) موجود در نور آفتاب و يا لامپ هاي كم مصرف با تحريك سلول هاي رنگدانه ساز پوست، موجب افزايش بروز لكه هاي پوستي و بروز كك و مك در پوست افراد در معرض اين نورها مي شود.
بررسي هاي انجام شده نشان مي دهد ميزان تابش پرتوهاي اشعه ماوراء بنفش از يك لامپ معمولي فلوروسنت بيش از 2800 نانومتر بوده كه اين مقدار از اشعه تابيده شده به پوست موجب تغييرات پاتولوژيك در سلولهاي پوست مي شود.
نتايج تحقيقات دانشمندان نشان داده است كساني كه در منازل و يا محل كار خود روزانه بيش از هشت ساعت در معرض نور لامپ هاي فلوروسنت قرار گرفته اند پنج برابر بيشتر از افرد ديگر دچار بيماري كاتاراكت يا آب مرواريد (كدورت عدسي چشم) مي شوند.
عوارض روحي و رواني نور لامپ هاي فلوروسنت شامل، خستگي زودرس، افسردگي، ضعف و بيحالي، از دست دادن تمركز، كاهش بازده كاري وافزايش تنش هاي روحي است.
افرادي كه پوست حساسي دارند بيش از سايرين از اين لامپ‌ها آسيب مي‌بينند چون ميزان پرتو ناشي از آنها از لامپ‌هاي معمولي بيشتر است.
كارشناسان انجمن پوست انگليس معتقدند لامپ‌هاي كم مصرف موجب تسريع ابتلا به بيماري‌هاي پوستي و از جمله سرطان پوست و همچنين سرگيجه و ميگرن درافراد مبتلا به صرع مي‌شوند.
اشعه فرابنش نور خورشيد با انواع مختلف يو.وي آ، يو.وي بي و يو.وي سي براي پوست مضر هستند. دو اشعه نوع آ و بي اشعه هايي هستند كه از نور خورشيد به زمين مي رسند و به بروز مشكلاتي در پوست مي انجامد. تحقيقات نشان مي دهد كه مقدار اندكي از اين اشعه فرابنفش در نور لامپ هاي كم مصرف هم وجود دارد.
دكتر 'محمد گلشني' دبير انجمن متخصصين پوست ايران در اين زمينه مي گويد هر چند مقدار اين اشعه در لامپ هاي با نور سفيد (لامپ هاي مهتابي و كم مصرف) كم است اما چنانچه فرد بري مدت طولاني در معرض آنها باشد در درازمدت مي تواند باعث كدري، تيرگي و ايجاد لك در پوست شود.
وي گفت: افراد بهتر است براي كاهش اين مشكل از نورهاي زرد و لامپ هاي آفتابي در منزل استفاده كنند.
به گفته دبير انجمن متخصصين پوست ايران لامپ هاي با نور سفيد بايد در فاصله اي بيشتر از دو متر بر فرد تابيده شوند.
اين متخصص پوست در پاسخ به اينكه تركيب كردن و در كنار هم قرار دادن نورهاي سفيد و زرد مي تواند مشكلات و عوارض نور هاي مهتابي را كمتر كند گفت: بهترين نور ، نور لامپ هاي آفتابي يا همان نورهاي زرد هستند و اين تركيب نمي تواند عوارض نورهاي سفيد را خنثي كند.
اشعه فرابنش نور خورشيد با انواع مختلف يو وي آ، يو وي بي و يو وي سي براي پوست مضر هستند كه از اين بين دو اشعه نوع آ و بي به زمين مي رسند در نور لامپ هاي كم مصرف نيز مقداري از اشعه فرابنفش وجود دارد.
دكتر 'عليرضا فيروز' معاون پژوهشي مركز تحقيقات پوست و جذام ايران نيز در اين زمينه گفت: با توجه به اينكه طيف نوري لامپ هاي با نور سفيد مقداري متفاوت از لامپ هاي معمولي است توصيه مي شود افرادي كه داراي پوست هاي حساسي هستند و دچار حساسيت پوستي هستند براي مدت هاي طولاني در معرض اين نوع نورها قرار نگيرند.
دانشيار دانشگاه علوم پزشكي تهران يادآور شد: ميزان اشعه فرابنفش موجود در نورهاي سفيد در مقايسه با نور خورشيد بسيار كمتر است و تنها در صورت مواجه شدن فردبه مدت زمان طولاني و در دراز مدت ممكن است منجر به بروز مشكلاتي در پوست فرد شود.
به گفته معاون پژوهشي مركز تحقيقات پوست و جذام ايران، افرادي كه داراي پوست هايي بسيار حساس، پوست هاي روشن ، كودكان و يا افرادي كه از برخي داروهاي با عوارض حساسيت پوستي استفاده مي كنند بهتر است زماني كه در زير نورهاي سفيد به مدت هاي طولاني قرار مي گيرند از كرم هاي ضد آفتاب و يا ساير روش هاي محافظت از پوست استفاده كنند.
عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي تهران يادآور شد: طيف نوري لامپ هاي با نور سفيد مقداري متفاوت تر از نورهاي معمولي است كه براي بسياري از افراد معمولي ايجاد مشكل نمي كند و تنها در افرادي كه داراي پوست هاي بسيار حساسي هستند در دراز مدت ممكن است موجب بروز برخي مشكلاتي پوستي از جمله تيرگي، پيري و چين و چروك در پوست شود.
كارشناسان انجمن پوست انگليس توصيه مي كنند، بهتر است نور اين لامپ ها با استفاده از محفظه هاي مشبك محصور شود تا پرتوهاي مستقيم نور هنگام تابش شكسته و در محيط پخش شود و آنهايي كه روزانه بيش از چهار ساعت در معرض اين نورها قرار مي گيرند بايد از كرم ضد افتاب براي محافظت پوست صورت خود استفاده كنند.
نور لامپ هاي كم مصرف علاوه بر اينكه بر روي پوست عوارض بر جاي مي گذارد براي بينايي نيز مضر هستند و به آسيب رساندن به عدسي چشم و قدرت بينايي فرد منجر مي شود.
دكتر 'پرويز زرين بخش' رييس مركز تحقيقات اپتيك و لنز ايران با بيان اينكه به طور كلي استفاده از نورهاي سفيد و لامپ هاي كم مصرف در فاصله نزديك به علت اينكه حاوي مقداري اشعه فرابنفش است به عدسي چشم آسيب مي رساند گفت: براي كاهش اين آسيب ها بايد فاصله خود را با اين نورها رعايت كرد.
وي افزود: به منظور محافظت از چشم ها در برابر اشعه مضر نورهاي سفيد و لامپ هاي كم مصرف بايد فاصله حدود سه متر رعايت شود و فرد مستقيما در زير آنها قرار نگيرد به همين علت افرادي كه از چراغ مطالعه استفاده مي كنند ، بايد دقت كنند كه نور چراغ از نوع سفيد نباشد.
اين متخصص در خصوص رنگ هاي سفيد و زرد لامپ هاي كم مصرف گفت: رنگ زرد لامپ هاي كم مصرف براي چشم مناسب تر است و اشعه فرابنفش به كار رفته در نور هاي سفيد ،آسيب بيشتري به عدسي چشم وارد مي كند.
متخصص بيماري هاي چشم اظهار داشت: هنگام مطالعه در اتاق هايي كه داراي لامپ كم مصرف است بايد فاصله حدود سه متر رعايت شود و تابش آنها نيز بر سطح كتاب يا كاغذ مطالعه ، نبايد به طور مستقيم باشد.
رييس مركز تحقيقات اپتيك و لنز ايران يادآور شد: بهترين حالت نور هنگام مطالعه بايد به اين صورت باشد كه از سمت چپ مطالعه كننده و از پشت سر بتابد همچنين نور نبايد از سطح كاغذ انعكاس داشته باشد. انعكاس نور از سطح كاغذ، به چشم ها آسيب مي رساند.
* امواج مضر خورشيد
امواج فرابنفش B با طول موج 320-290 نانومتر، توسط سلولهاي لايه سطحي پوست جذب بيشتري دارند و در همين لايه به پوست آسيب مي رسانند. عامل اصلي آفتاب سوختگي و ايجاد سرطانهاي پوست بيشتر بر اثر همين اشعه است.
امواج فرابنفش A طول موج بلندتري دارند (320- 400) و عميق تر در پوست نفوذ مي كنند. و علاوه بر سلولهاي سطحي، سلولهاي عمقي تر پوست را نيز تحت تأثير قرار مي دهند.
امواج A عامل اصلي پيري زودرس پوست ناشي از آفتاب بوده و همچنين در ايجاد سرطان پوست، به امواج B كمك مي رساند.
بنا بر گفته متخصصان پوست و مو استفاده از ضد آفتاب هاي به طور مرتب و تكرار آنها در فواصل زماني متناوب در طول روز مي تواند مانع از اثرات منفي اشعه فرابنفش نور ها بر پوست شود.
استفاده از لامپ هاي كم مصرف به دليل صرفه هاي اقتصادي كه دارند در همه جاي دنيا به طور وسيعي مورد استفاده قرار مي گيرند، اما اين در حالي است كه بنا بر اذعان متخصصان امر سلامت ،نور اين لامپ ها مي تواند عوارضي براي افراد داشته باشد.
امروزه اين لامپ ها بخاطر كم مصرف بودن آن در بين مردم طرفداران زيادي دارد ودر سطح وسيعي از ادارات ، كارخانه ها و منازل استفاده مي شوندو ار اين رو بايد در باره مضرات و خطرات ناشي از اين نور اطلاع رساني كافي انجام شود.
يادآوري اين عوارض و مشكلات هر چند هم اندك باشد ضروري است تا راهكارهاي لازم براي كاهش آن عوارض ارايه داده شود. در عين حال بايد به خاطر داشت كه بسياري از عوارض خود را در دراز مدت نشان مي دهند و به صرف اينكه هم اكنون عارضه اي به چشم نمي آيد از آسيب هايي كه ممكن است در دراز مدت خود را نشان دهد ،نبايد غافل شد.
استفاده از لامپ هاي كم مصرف بدون شك از نظر مصرف كمتر انرژي مطلوب هستند اما متخصصان پوست به اين نتيجه رسيده اند كه بهتر است در محل هايي كه افراد مرتبا در آنها حضور دارند از اين لامپ ها استفاده نشود و در عوض در مكانهاي عبور و مرور و راهروها و پاركينگها و اتاقهاي انتظار و نظاير آن مي توان از اين گونه لامپها استفاده كرد تا هم در مصرف انرژي صرفه جويي شده باشد و هم اينكه به سلامت مردم آسيبي رسيده نشود.