لکه نفتی اثرات بدتری دارد یا روشهای مهار آن؟
دانش - مهندسان و کارشناسان شرکت‌های
نفتی برای
مهار لکه نفتی مکزیک از هیچ کاری فروگذار نمی‌کنند، اما دانشمندان هشدار می‌دهند که ممکن است روشهای به‌کار رفته اثری بدتر از خود نفت برای محیط زیست و آبزیان به همراه داشته باشند.
محمود حاج‌زمان: امروزه علوم اقیانوس‌شناسی و مهندسی ساحل در تحقیقات دانشگاهی دو رشته کاملا متفاوت محسوب می‌شوند. با این وجود، روبرت تویلی، استاد علوم ساحلی دانشگاه ایالتی لوئیزیانا سالیان درازی از عمر خود را صرف ایجاد ارتباط بین این دو رشته کرده است. وی می‌گوید: «در حقیقت ساحل و دریا دو سیستم مجزا محسوب نمی‌شوند. هر کاری که شما داخل دریا انجام دهید، قطعا تاثیر خود را بر روی نوار ساحلی و محیط‌زیست خلیج‌ها و دهانه رودخانه‌ها بر جای خواهد گذاشت.»
به گزارش نیچر، اکنون درستی این گفته تویلی بیش از پیش در حال آشکار شدن است. در حالی‌که شرکت
نفتی بریتیش‌پترولیوم برای
مهار لکه نفتی، مقادیر زیادی از مواد شیمیایی پراکنده‌ساز را درون خلیج مکزیک تخلیه می‌کرد؛ تویلی و بسیاری از دانشمندان نسبت به حرکت این مواد شیمیایی به سمت نوار ساحلی و همچنین
اثرات ناشناخته این مواد بر محیط‌زیست دریایی ابراز نگرانی کرده‌اند.
به گفته اد اورتون، شیمی‌دان زیستی دانشگاه ایالتی لوئیزاینا، شرکت بی.پی و سازمان‌های فدرال درگیر حادثه در ابتدا تصمیم گرفتند تا از مواد شیمیایی پراکنده‌ساز برای کنترل حجم
لکه نفتی و پاک کردن آن از مناطق ساحلی و تالاب ها استفاده کنند. وی در این باره می‌گوید: «ایده اصلی استفاده از مواد پراکنده‌ساز این بود که شما به قیمت تخریب حیات دریایی، از ایجاد تخریب در نوار ساحلی جلوگیری کنید.»
تاکنون بیش از 6.6 میلیون لیتر از این مواد استفاده شده که بیش از 4 میلیون لیتر آن در داخل دریا و بیش از 2.5 میلیون لیتر آن در محل بروز حادثه استفاده شده است. در خصوص نفت پخش شده در سطح آب، مواد پراکنده‌ساز با استفاده از هواپیما بر روی
لکه نفتی پاشیده می‌شود. برای رساندن مواد شیمیایی به محل نشت نفت در اعماق آب، این مواد از یک شناور واقع در سطح آب، توسط لوله به محل چاه تخریب شده در عمق 1.5 کیلومتری پمپ می‌شود. تا قبل از این حادثه، مواد پراکنده‌ساز تنها برای مقابله با نفت پخش شده در سطح دریا استفاده شده است.
از نظر دیوید ولنتاین، میکروب‌شناس دانشگاه کالیفرنیا، این امر نگرانی‌هایی را ایجاد می‌کند. وی می‌گوید: «تخلیه چنین حجم عظیمی از مواد شیمیایی به درون اقیانوس، آزمایشی است که پیش از این هرگز انجام نشده است.» سامانتا جوی، از متخصصان شیمی آلی دانشگاه جورجیا نیز می‌گوید: «من فکر می‌کنم وقتی آنها این کار را شروع کردند، می‌خواستند نفت را از سواحل دور نگه دارند؛ اما هیچ کس فکر نمی‌کرد که این کار این‌قدر به درازا بکشد.»
اکنون بیم آن وجود دارد که نفت پراکنده شده راهی به سوی آب‌های کم عمق پیدا کند. در عین حال، سوالات فراوانی نیز در خصوص تاثیر این مواد بر آب‌های اعماق اقیانوس وجود دارد. تویلی می‌گوید: «من و همکارانم تلاش می‌کنیم تا بتوانیم تفاوت بین کار درست و اشتباهات نابخشودنی را در این مورد مشخص کنیم.»
سمّیت رو به افزایش
شرکت بی.پی اجازه استفاده از مواد پراکنده‌ساز را تنها در آب‌های عمیق‌تر از 10 متر و فواصل بیشتر از 5 کیلومتری سواحل داشته است. به گفته آردن آنل، مدیر بخش نظارت جهانی شرکت بی.پی، نزدیک‌ترین فاصله استفاده از این مواد در فاصله 14.6 کیلومتری ساحل و بیشترین فاصله نیز حدود 28 کیلومتر بوده است.
آژانس حفاظت محیط‌زیست ایالات متحده (EPA) در 30 ژوئن / 9 تیر اعلام کرد که در نخستین سری از آزمایش‌هایی که برای بررسی میزان سمی بودن 8 نوع ماده شیمیایی پراکنده‌ساز -از جمله کورکسیت 9500 که توسط شرکت بی.پی برای تجزیه نفت استفاده شده- انجام داده است، هیچ نشانه مهمی مبنی بر اختلال هورمون‌های داخلی بدن ماهیان کوچک و میگوهای تحت آزمایش مشاهده نکرده است. با این وجود، سازمان محیط‌زیست آمریکا هشدار می‌دهد برای بررسی تاثیرات ترکیب این مواد با نفت، آزمایش‌های بیشتری باید انجام شود.
سوزان شاو، متخصص سم‌شناسی اقیانوسی و رئیس موسسه تحقیقات زیستی دریایی در بلو هیل می‌گوید: «ما می‌دانیم که مواد شیمیایی پراکنده‌ساز در مقایسه با نفت دارای سمّیت کمتری هستند. اما از آن‌جایی‌که کورکسیت محتوی یک حلال
نفتی است، باعث افزایش هیدروکربن موجود در آب می‌شود. در واقع حلال‌های نفت خام در راس آلوده‌کننده‌های
نفتی قرار می‌گیرند.»
کورکسیت 9500 عمدتا از پاک‌کننده‌هایی تشکیل شده که باعث شکسته شدن گلوله‌های
نفتی به قطرات ریز می‌شود و از این نظر مشابه حلال‌های بر پایه پروپانول است که در محصولات پاک‌کننده خانگی استفاده می‌شوند. تصور می‌شود که مواد پراکنده‌ساز باعث افزایش سرعت تجزیه نفت می‌شوند، زیرا متابولیسم قطرات ریز نفت توسط میکروب‌های نفت‌خوار راحت‌تر انجام می‌شود.
اما جوی این عقیده را قبول ندارد. وی می‌گوید: «تصور می شود که مواد پراکنده‌ساز اجتماعات میکروبی را تحت تاثیر قرار نمی‌دهند، اما ما در خصوص درستی این مساله مطمئن نیستیم. احتمال این‌که این مواد باعث کشته شدن بخش اعظم اجتماعات میکروبی شوند، به همان اندازه‌ای است که این مواد ممکن است در تجزیه نفت خام موثر باشند.»
سیستم تحویل کالا
به گفته شاو، مواد پراکنده‌ساز می‌توانند سمّیت نفت برای موجودات دریایی که با آنها روبه‌رو می‌شوند، افزایش دهد. وی می‌گوید: «این مساله مانند سیستم تحویل کالا است. نفت پراکنده شده راحت‌تر وارد بدن می‌شود و با سرعت بیشتری به درون اندام‌ها نفوذ می‌کند.»
اورتون نیز می‌گوید: «مساله اصلی که در استفاده از این مواد با آن مواجهیم، حجم عظیم
نفتی است که هر روز نیز بر میزان آن افزوده می‌شود. در این حادثه، ما بسیار بیشتر از مقدار معمول از این مواد استفاده کرده‌ایم.»
تویلی عضو گروهی از مهندسان و دانشمندان است که وظیفه تهیه یک راهنما و دستورالعمل را برای سازمان ترمیم و حفاظت ساحلی لوئیزیانا بر عهده دارد. به گفته وی، امکان همکاری با سازمان محیط‌زیست آمریکا برای تهیه یک دستورالعمل واحد، به منظور بهبود شرایط محیط‌زیست دریایی وجود دارد.
در عین حال، تویلی می‌گوید آزمایش‌های میدانی بیشتری برای نظارت بر تاثیر مواد پراکنده‌ساز و نفت، به صورت منفرد و در ترکیب با یکدیگر، لازم است. وی می‌گوید: «ما باید جنبه‌های مثبت و منفی قضیه را به صورت هم‌زمان بررسی کنیم. موارد مشخصی مبنی بر سودمند بودن استفاده از مواد پراکنده‌ساز وجود دارد، اما نکات منفی نیز در خصوص استفاده از آنها وجود دارد. مشکل اصلی نیز ارزیابی این موارد در مقایسه با یکدیگر است.»