ثبت جهانی یک گونه جدید ماهی



این گونه جدید که به افتخار بنیانگذار آموزش علوم نوین در ایران میرزا تقی خان امیرکبیر، "شاه کولی امیرکبیر" نامگذاری شده، از گونه ماهیان کولی بوده که تاکنون هفت نوع آن در ایران شناسایی شده و گونه اخیر، هشتمین نوع از این دسته ماهیان است که از نظر ساختار استخوانی و تکاملی کاملا متمایز از گونه های پیشین است.


دکتر ایگدری در گفتگو با مهر، با اشاره به تحقیقاتی که توسط این تیم تحقیقاتی برای شناسایی گونه های جدید ماهیان انجام شده، گفت: از حدود دو سال پیش به همراه دکتر ثابت تحقیقاتی را روی ماهیان آب های داخلی ایران آغاز کردیم تا به شناسایی گونه های جدیدی از ماهیان برسیم که بومی ایران هسند و در آبهای داخلی ایران زندگی می کنند.



وی یادآور شد: پیش از این انواع گونه های ماهیان ایرانی توسط محققان خارجی شناسایی شده و به ثبت رسیده بود اما با پیشرفت هایی که در زمینه شناسایی ماهیان اتفاق افتاد بر آن شدیم با همراهی یک گروه ایرانی به تحقیق در این رابطه بپردازیم. البته دو تن از پروفسورهای آلمانی و روسی نیز با تایید روش شناسایی ما در این طرح، به ما کمک کردند.



احتمال پیدایش گونه های جدید ماهی در آب های داخلی ایران
ایگدری با اشاره به ارزش حفاظتی این ماهی، توضیحاتی درباره جایگاه ایران از لحاظ ماهی شناسی داد و گفت: کشور ایران محل اتصال سه حوزه پراکنش ماهیان دنیا است که فرصت مطالعاتی خوبی در اختیار محققان و زیست شناسان قرار می دهد. در واقع حوزه های ماهیان پاکستان و هند و چین، شمالگان و افریقا و خاورمیانه در ایران به هم می رسند که اهمیت جایگاه ماهی شناسی ایران و تنوع فراوان ماهیان را در کشور ما نشان می دهد زیرا با توجه به موقعیت خشک جغرافیای ایران، احتمال سازگاری گونه های مختلف ماهی و شکل گیری گونه های جدید در آبهای داخلی ایران وجود دارد.



به گفته این محقق ایرانی، گونه جدید ماهی که به "شاه کولی امیرکبیر" نامگذاری شده در منطقه قم و در رودخانه قره چای که از همدان سرچشمه می گیرد و پس ازعبور از ساوه به دریاچه نمک قم می رسد شناسایی شده است.



ایگدری با بیان اینکه این گونه از انواع ماهیانی که به کولی شناخته شده اند، محسوب می شود، گفت: تا کنون هفت گونه ماهی کولی شناسایی شده بوده و گونه جدید هشتمین گونه از این دسته ماهیان است که از نظر ساختاری و تکاملی کاملا با گونه های قبلی تفاوت دارد. این نشان می دهد که آب های داخلی ایران از چه تنوع ژنی بالایی برخوردار هستند که نیازمند حفاظت است.


ذخایر ژنی، دارایی ملی هستند
وی هدف از تحقیق روی انواع گونه های ماهیان آب های داخلی ایران را ارزش بالای حفاظتی این گونه ها برشمرد و تاکید کرد: اینها گنجینه های زیستی کشور و از ذخایر غنی ژنی محسوب می شوند که باید این ذخایر ژنی پیش از آنکه از بین بروند شناسایی شوند، زیرا این حوزه ها در خطرند بنابراین شناسایی گونه های مختلف اهمیت زیادی دارد.


ایگدری با اشاره به اینکه متاسفانه کمتر به این ماهیها اهمیت داده می شود در حالیکه شناسایی و حفاظت از آنها به حفظ اکوسیستم های طبیعی کمک قابل توجهی می کند، یادآور شد: اهمیت این ذخایر تا جایی است که به تازگی هم در یکی از مصوبات کشوری از ذخایر ژنی به عنوان دارایی های ملی یاد شده که در اختیار دولت است. بنابراین شناسایی این گونه ها نخستین گام برای پی بردن به داشته های ژنی در کشور است.

شاه کولی امیرکبیر
اکوسیستم رودخانه های کشور در معرض تهدید و آسیب


وی ادامه داد: ما این فرصت را برای انجام مطالعات جامع در آب های داخلی کشور و شناسایی گونه های ناشناخته قرار داده ایم. زیرا تا کنون بیشتر به ماهیانی که ارزش اقتصادی دارند پرداخته شده و روی گونه های دیگر ماهیان کمتر کار شده در حالیکه می دانیم که اکوسیستم رودخانه های کشور به شدت دچار آسیب و رو به تخریب و نابودی است و آلودگی و سدسازی بر روی رودخانه ها چه صدمات جبران ناپذیری به حیات جانوری رودخانه ها وارد می کند.


عضو هیئت علمی گروه شیلات دانشگاه تهران تاکید کرد: اگر نشان دهیم که این رودخانه ها حاوی چه گنجینه هایی هستند، آن وقت شاید مدیران و سایر مردم نیز دقت بیشتری در محافظت از این گنجینه ها داشته باشند.


گنجینه های رودخانه ها
ایگدری معتقد است به ماهیان رودخانه ای ظلم شده و کمتر از سایر گونه های جانوری مورد توجه قرار گرفته اند. وی می گوید: باید با شناسایی این ماهی ها، اهمیت و ارزش شان را در حفظ اکوسیستم و رودخانه ها برای مردم بازگو کنیم.
این 
محقق نامگذاری این گونه تازه شناسایی شده را جلب توجه مردم به اهمیت ماهیان رودخانه ای و حفاظت از رودخانه ها عناون کرد و گفت: سعی کردیم در نامگذاری گونه های جددی از نام های عجیب و غریب بپرهیزیم و به جای آن از اسامی بزرگانی که در پیشرفت و رشد علم در این کشور تاثیر گذار بوه اند، بهره ببریم.
راه اندازی انجمن ماهی شناسی


ایگدری به همراه تنی چند از محققان ایرانی از دو سال پیش انجمن ماهی شناسی را در کشور راه اندازی کردند تا تلاش ها برای شناسایی گونه های جدید ماهی به سمت فرهنگ سازی برای حفاظت از ماهیان رودخانه ای سوق پیدا کند.


به گفته وی طبق آخرین آمار، ۲۰۲ گونه ماهی در آبهای داخلی ایران شناسایی شده که همه ثبت جهانی شده و مزیت مهم آنها این است که بومی ایران هستند.
شاه کولی امیرکبیر در رودخانه کرج


ایگدری در پاسخ به اینکه آیا زیستگاه گونه شاه کولی امیرکبیر تنها به رودخانه قره چای محدود می شود، یادآور شد: نمونه گونه جدید با تفاوت هایی جزئی در رودخانه کرج هم زیست می کند و هم اکنون در حال بررسی روی دی. ان. ای ماهی ساکن رودخانه کرج هستیم.



پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران در کرج مرکز استان البرز مستقر است که مرکز بسیاری از تحقیقات علمی و یافته های پژوهشی در زمینه کشاورزی و منابع طبیعی است.