|
عاشق زاینده رود هستم
موهونگ یان (Mu Hong Yan)، از ایران‌شناسان برجسته و شاعران پارسی‌گوی چینی است‌كه نام ایرانی «پرستو» را هم برای خود برگزیده است ؛ او این روزها به دعوت دبیرخانه پنجمین جشنواره بین‌المللی شعر فجر مهمان مردم ایران است.
موهونگ یان كه مدرك كارشناسی ارشد خودش را در رشته زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه پكن كسب كرده است در حال حاضر به عنوان استاد در بخش ادبیات زبان فارسی در انستیتو زبان‌های خارجی پكن فعالیت می‌كند و البته ذوق سرایش شعر به زبان فارسی را هم دارد.
او همچنین به عنوان استاد افتخاری با مركز مطالعات ادبیات زبان‌های شرقی دانشگاه پكن همكاری دارد و علاوه بر این در ترجمه 18 جلد شاهكارهای ادبی فارسی كه توسط رایزنی فرهنگی ایران در چین به چاپ رسیده مشاركت داشته است.
یان همچنین مقالات و كتاب‌های متعددی درباره ادبیات كهن و معاصر فارسی نوشته یا ترجمه كرده است كه گزیده‌ای از داستان‌های مدرن ایران و گزیده‌ای از اشعار نو از آن جمله هستند.
در حاشیه برگزاری جشنواره شعر فجر فرصتی پیش آمد تا در هتل لاله تهران كه محل اقامت اوست با موهونگ‌یان به گفت‌وگو بنشینیم.
برای آغاز گفت‌وگو از آشنایی‌تان با زبان فارسی برای ما سخن بگویید.
من سال 1982 وارد دانشگاه پكن شدم و همین ورود به دانشگاه و آموزش عالی زمینه‌ساز آشنایی من با زبان، ادبیات و فرهنگ ایران شد و در دانشگاه رشته زبان فارسی را برای ادامه تحصیل انتخاب كردم.
چرا زبان فارسی را برای ادامه تحصیل انتخاب كردید؟
خب، پیش از دانشگاه من آشنایی مناسبی با زبان انگلیسی داشتم و دوست داشتم با یك زبان دیگر هم آشنا شوم، برای همین هم به سراغ زبان فارسی رفتم...
یعنی هیچ پیش‌زمینه خاصی نداشتید؟! به عنوان مثال دوست، همسایه یا آشنایی كه زبان فارسی را به شما توصیه كند یا حداقل انگیزه‌ای برای آموختن زبان فارسی باشد؟
خیر، اصلا. فقط می‌خواهم بگویم این شانس خوب من بود كه باعث شد تا با زبان فارسی آشنا شوم، البته این را هم بگویم كه در دنیا زبان‌های فراوانی وجود دارد، اما بسیار كم هستند زبان‌هایی كه پیشینه قوی داشته باشند و در واقع ریشه در یك فرهنگ و تمدن داشته باشند و زبان فارسی این ویژگی را داشت و تنها یك زبان نبود بلكه پنجره‌ای بود برای من كه از طریق آن توانستم با جهانی از موضوعات، مفاهیم و فرهنگی آشنا شوم كه عمق زیادی داشت؛ من زبان فارسی را همچنین زبان دوم یك دین و آیین زندگی می‌دانم كه توانسته در طول تاریخ تولیدات فراوان ادبی و فرهنگی داشته باشد.
از سوی دیگر این زبان تنها محدود به ایران نیست و باعث شده است تا من با هویت چند قوم و مردم چند كشور دیگر هم بتوانم آشنا شوم.
دقیقا همین طور است، ما ایرانیان امروز زبان فارسی را فراتر از مرزهای جغرافیایی و سیاسی می‌دانیم آیا مطالعات شما تنها محدود به ایران بوده است یا دیگر كشورهای فارسی زبان را هم در بر گرفته است؟
نه، من فقط توانسته‌ام آثار شاعران و نویسندگان ایرانی را مطالعه و ترجمه كنم و هنوز با آثار كشورهایی همچون افغانستان، تاجیكستان یا حتی شبه قاره آشنایی خاصی ندارم.
شما زبان فارسی را در دانشگاه تا چه مقطعی ادامه دادید؟
من تا دوره فوق لیسانس (كارشناسی ارشد) در دانشگاه پكن ادامه دادم و سال 1990 فارغ‌التحصیل شدم و بعد از فارغ‌التحصیلی در رشته ادبیات فارسی تا به امروز به صورت جدی روی زبان فارسی كار می‌كنم و البته بیشتر كارهایم در حوزه ترجمه، تحقیق و پژوهش است و باید بگویم كه زبان فارسی بسیار شیرین است و من خودم زبان فارسی را به صورت كاملا شخصی بسیار دوست دارم و از كار و پژوهش در این زمینه واقعا لذت می‌برم.
وضعیت آموزش زبان فارسی در چین چگونه است؟
اگر اشتباه نكنم در دهه 50 میلادی كرسی آموزش زبان و ادب فارسی در دانشگاه پكن راه‌اندازی شد كه در تقویت جایگاه و موقعیت زبان و ادب فارسی در چین نقش فراوانی داشت و موفقیت‌های این كرسی آموزشی زمینه مناسبی برای گسترش كرسی‌های جدید آموزش زبان و ادب فارسی و مراكز ایران‌شناسی با همكاری دولت ایران و استادان ایرانی در برخی از دانشگاه‌های چین شد و افزایش علاقه‌مندان به فرهنگ و تمدن ایرانی و زبان و ادب فارسی در سرزمین پهناور چین را فراهم كرد.
خانم یان در كارنامه شما ترجمه مثنوی معنوی مولانا هم وجود دارد در این رابطه برای ما بگویید.
من دفترهای اول، دوم و ششم مثنوی را ترجمه كرده‌ام و ترجمه دفترهای دیگر را افراد دیگری به عهده داشتند؛ كلیات مثنوی مولوی در نیمه اول سال 2002 توسط انتشارات هو نان (Hu Nan) چاپ و منتشر شد و سال 2003 جایزه ششمین دوره جایزه كتاب ملی چین و ششمین دوره جایزه كتاب ادبی چین را دریافت كرد.
من فكر می‌كنم مخاطب شعرهای مولوی فقط فارسی‌زبان‌ها یا مسلمانان نیستند و در چین هم كسانی كه در دانشگاه، ادبیات، فلسفه یا علوم دینی خوانده‌‌اند بسیار از مولوی و آثارش استقبال كردند و من به عنوان كسی كه فارسی آموخته است وظیفه خودم می‌دانم كه بهترین و باارزش‌ترین آثار ادبی ایران را ترجمه كنم تا خوانندگان چینی با ادبیات و فرهنگ ایران آشنایی پیدا كنند.
شما فقط اشعار كهن را به چینی ترجمه كرده‌اید؟
من اشعار كهن را دوست دارم، اما علاقه شخصی خودم بیشتر به شعر نو است و آثار شاعران نوپرداز شما را هم در چند مرحله به چینی ترجمه كرده‌ام.
چه شاعرانی بوده‌اند؟
خب از نیما یوشیج آغاز كردم كه پدر شعر نو فارسی است و در ایران و كشورهای فارسی زبان او را بنیانگذار نوع دیگری از شعر فارسی می‌شناسند و بعد شاعرانی مانند پرویز ناتل خانلری، منوچهر شیبانی، فریدون توللی، نادر نادرپور، مهدی اخوان ثالث، سهراب سپهری، فروغ فرخزاد، احمد شاملو، قیصر امین‌پور، علی موسوی گرمارودی، محمدعلی سپانلو، منوچهر آتشی و... را از هركدام چند شعر انتخاب كردم و به چینی ترجمه كردم.
از میان شاعران سنتی و كهن ما كدام شاعر را بیشتر می‌پسندید؟
همان طور كه گفتم بیشتر آثار شاعران معاصر و شعر نو را دوست دارم اما خب حافظ، مولوی و سعدی بسیار شعرهای خوبی دارند.
در میان همین شاعران نوپرداز كه آثارشان را ترجمه كرده‌اید خودتان كدام شاعر و شعرهایش را بیشتر پسندیدید؟
من شعرهای سهراب سپهری را بیشتر از همه دوست داشتم.
فكر می‌كنم دلیل این علاقه شما به سهراب این باشد كه شعر سپهری بیشتر به فرهنگ شرق آسیا نزدیك است و خود او مدتی به شرق آسیا سفر كرده بود و به آن حال و هوا نزدیك است.
نمی‌دانم. شاید این‌گونه باشد كه شما می‌گویید، ولی آن چیزی كه باعث جذب من به اشعار سهراب سپهری شد فقط نزدیكی به فرهنگ شرق آسیا نبوده است، بلكه من نوعی عرفان و معنویت كه در آثار شاعران كهن شما بود را در شعرهای او دیدم و به نوعی او همان مضامین و محتوا را با شكل و شیوه‌ای نو بیان كرده است كه به دل من نشست؛ نكته دیگر هم شاید این بود كه شعر سپهری خیلی به طبیعت نزدیك است و من خوانده‌ام كه در ایران سهراب سپهری را شاعر طبیعت نامیده‌اند.
بله... شعرهایی مانند:
باغ ما در طرف سایه دانایی بود
باغ ما جای گره خوردن احساس و گیاه
باغ ما نقطه برخورد نگاه و قفس و آینه بود
باغ ما شاید، قوسی از دایره سبز سعادت بود
میوه كال خدا را درآن روز، می‌جویدم در خواب
آب بی‌فلسفه می‌خوردم
توت بی‌دانش می‌چیدم
زندگی در آن وقت، صفی از نور و عروسك بود
یك بغل آزادی بود...
شعر سهراب به نوعی نمایانگر فرهنگ معنوی ایرانیان هم هست آن چیزی كه خودتان هم در ابتدای گفت‌وگو به آن اشاره داشتید.
بله، من جدای از آموختن زبان فارسی با فرهنگ ایران آشنا هستم و فكر می‌كنم كه شعر فارسی برگرفته از همین فرهنگ است و به همین دلیل محیط شعر فارسی برای من آشناست.
در واقع شعر فارسی مانند یك آینه است كه از طریق آن من می‌توانم تاریخ و فرهنگ را بشناسم و هر دو لازم و ملزوم یكدیگر هستند. نمی‌توان شعر، تاریخ و فرهنگ را در ایران از هم جدا كرد. من به همه ایران‌پژوهان توصیه‌ام این است كه اگر می‌خواهند به شناختی همه‌جانبه از ایران و سرزمین‌هایی كه به فارسی سخن می‌گویند دست پیدا كنند چاره‌ای ندارند جزء این كه شعر امروز و دیروز فارسی را به خوبی بخوانند و مطالعه كنند.
شما به جز تهران به شهرها و مناطق دیگر ایران هم سفر كرده‌اید؟
بله، شهرهای زیادی رفته‌ام. من به شهر قم رفتم كه برایم واقعا جالب بود و این شهر را دوست دارم همچنین به كاشان، شیراز، همدان و اصفهان هم رفته‌ام.
كدام منطقه و شهر ایران را بیشتر پسندیدید؟
من اصفهان را خیلی دوست دارم و عاشق این هستم كه ساعت‌ها در كنار زاینده‌رود بنشینم و به دوردست‌ها خیره شوم. زاینده‌رود و اصفهان به من آرامش می‌دهند. بناها و ساختمان‌های تاریخی اصفهان را خیلی دوست دارم و هر وقت به ایران بیایم حتما به این شهر سفر می‌كنم.
مردم ایران را چگونه مردمی می‌دانید؟
من فكر می‌كنم مردم ایران و چین هر دو مهربان، مهمان‌نواز و پر محبت هستند و من وقتی در ایران هستم احساس خیلی خوبی دارم.
در آستانه بهار و عید نوروز هستیم. آیا تا به حال نوروز را در ایران بوده‌اید؟
بله، من عید نوروز را خیلی دوست دارم و انگار همه چیز در حال نو شدن هست و تحقیق و پژوهش هم در رابطه با آداب و رسوم نوروز و بهار در ایران هم داشته‌ام و سفره هفت‌سین شما را خیلی دوست دارم و درباره آن خیلی خوانده و نوشته‌ام و به دیگران گفته‌ام و پیشنهاد داده‌ام كه حتما برای عید باید به ایران بیایند.
به عنوان آخرین پرسش، تازه‌ترین كتابی كه درباره زبان فارسی یا ایران در دست انتشار دارید برای ما صحبت كنید؟
خب این روزها دلمشغولی اصلی من و كار و شغلم به طور تمام وقت ترجمه و تحقیق در زمینه ادبیات فارسی است و تا به امروز علاوه بر ترجمه كتاب‌های فارسی به زبان چینی، مقالات متعددی هم درباره ادبیات فارسی در مطبوعات و رسانه‌های چین نوشته و منتشر كرده‌ام، اما آنچه كه این روزها به صورت جدی در حال نگارش آن هستم كتابی است كه یك تحقیق جامع درباره شعرشناسی در ادبیات فارسی است. این كتاب یك كتاب دانشگاهی و آكادمیك است كه به چیستی‌شناسی شعر و زیبایی‌های شعر و تعریف شعر در ادبیات و زبان فارسی اختصاص دارد و نظرات مختلف ادبی در ایران را شامل می‌شود و سعی كرده‌ام كه در آن دیدگاه‌های مختلف شاعران و دانشمندان زبان و ادبیات فارسی را بیاورم و یك نگاه كامل به شعر فارسی داشته باشم.
|