یكی از مسائل مهمی كه ذهن بیشتر والدین جوان را مشغول میكند، این است كه باید فرزندشان را در اتاق خودشان بخوابانند یا اینكه او را از همان ابتدا به خوابیدن در اتاقش عادت دهند. نگرانی از اینكه مبادا برای كودك مشكلی پیش آید و مادر متوجه نشود، باعث میشود بسیاری از مادران كودكشان را در تخت خودشان بخوابانند...
با بزرگ شدن كودك و عادت كردن به این شیوه، خواباندن او به تنهایی در اتاق خودش مسالهای بغرنج میشود. برای راهنمایی والدین، با دكتر كتایون خوشابی، روانپزشك كودك، گفت و گو كردهایم.
سلامت: خانم دكتر! آیا خواباندن كودك در اتاق والدین كار صحیحی است؟
به طور كلی در یك سال اول بهتر است شیرخواران در معرض دید والدین باشند. به همین دلیل توصیه میكنیم حتی اگر اتاق جدایی برای فرزند در نظر گرفته میشود، در معرض دید والدین باشد. از آنجا كه این امكان معمولا وجود ندارد، بهتر است در یك سال اول شیرخوار در اتاق والدین اما در تخت جدا خوابانده شود.
سلامت: چرا تا این حد به در معرض دید بودن شیرخوار در سال اول تاكید دارید؟
به دلیل اینكه احتمال مرگ ناگهانی شیرخواران كه علت دقیق آن كاملا مشخص نشده است، وجود دارد. حضور كودك در كنار والدین، به مادر و پدر امكان میدهد كه تنفس و وضعیت خوابیدنش را هنگام خواب بررسی كنند.
سلامت: آیا بعد از یك سالگی باید اتاق خواب كودك را جدا كرد؟
بعد از یك سال، به خصوص در مورد كودكانی كه شیر مادر نمیخورند، بهتر است جای خواب آنها را جدا كرد اما در مورد شیرخواران شیر مادرخوار، ممكن است جداكردن فرزند از مادر هنگام خواب كار راحتی نباشد زیرا مادر مجبور میشود با هر بار گریه كودك، بلند شود و او را به تخت خود بیاورد یا در كنار تختش بنشیند و او را تغذیه كند و دوباره به تخت بازگرداند. اگر مادری بتواند این زحمت را بپذیرد، بهتر است از پایان سال اول محل خواب شیرخوار جدا شود.
استثنائا در مورد كودكان شیر مادرخوار، حداكثر زمانی كه شیرخوار میتواند در اتاق خواب والدین بخوابد، تا دوسالگی است اما در این صورت هم باید محل خواب و تختخواب شیرخوار جدا باشد.
سلامت: پس یك كودك دو ساله به هیچوجه نباید اجازه داشته باشد كه در تخت یا اتاق والدین بخوابد؟
بله. بعد از دو سالگی به طور منطقی و علمی، توجیهی برای خواباندن فرزند در كنار والدین وجود ندارد اما گاهی وابستگی مادر به فرزند شدید است و نمیتواند او را از خود جدا كند زیرا در آغوش گرفتن فرزند به او احساس آرامش و اطمینان میدهد و دوست دارد تا سالها فرزندش در كنارش باشد. در این حالت لازم است با مادر صحبت شود و هر چه سریعتر جدایی صورت بگیرد. در اغلب موارد جدایی به دلیل وابستگی شدید مادر به فرزند انجام نمیشود، ولی به هر حال مادری هم كه از لحاظ عاطفی توجه و محبت كافی به فرزندش دارد، میتواند در پایان دو سالگی محل خواب فرزندش را جدا كند.
سلامت: معمولا والدین كودك را كنار خودشان میخوابانند و بعد او را به تخت و اتاق خود منتقل میكنند. چه كنیم كه كودك خودش خوابیدن را بیاموزد؟
بهترین راه این است كه
فرزندمان را عادت دهیم خودش در تختش تنها بخوابد. اینكه
او را بخوابانیم و بعد در تخت بگذاریم، كار صحیحی نیست. باید از ابتدا فرزند را بهطوری بار بیاوریم كه بداند در مورد این مساله جدی و قاطع هستیم. البته
مادر میتواند تا زمانی كه كودك به خواب رود در اتاق او بماند. عادتهای دیگر مانند خواباندن در بغل یا روی پا یا در اختیار گذاشتن قسمتی از مو یا بدن مادر در دست كودك تا زمانی كه به خواب برود،
صحیح نیست. در مورد كودكی كه چنین عادتی پیدا كرده، بهتر است
مادر عروسك پشمالو در اختیارش قرار دهد تا كودك عادت كند عروسك یا بالشش را بغل بگیرد تا به خواب برود. وقتی این عادت از بین رفت، به راحتی با بردن كودك به اتاقش و ماندن مادر در كنار او، به خواب میرود.
سلامت: آیا مادر میتواند كنار فرزندش در اتاق او بخوابد تا به خواب برود؟
خیر. مادر نباید به تخت كودك برود یا در اتاق او روی زمین بخوابد زیرا این كارها هم تفاوتی با خوابیدن كودك در اتاق والدین ندارد. باید كودك حس كند مادر حضور دارد ولی این حضور به معنی خوابیدن كنار او نیست. مادر میتواند برای فرزندش كتاب بخواند یا قصه بگوید تا كودك در حالی كه عروسك به بغل دارد، به خواب برود.
سلامت: اگر مادری كودكش را تا حداكثر دو سالگی از خود جدا نكرد و كودك به خوابیدن کنار مادر عادت داشت، چطور میتوان این عادت را در او از بین برد؟
در مورد كودكان سه سال به بالا خیلی خوب است كه از جدول ستاره استفاده كنیم. یعنی به كودكمان بگوییم هر روز صبح كه بلند میشوی اگر در تختخوابت بودی، یك برچسب جایزه میگیری و مثلا هر سه برچسب یك جایزه بزرگ دارد. استفاده از روشهای تشویقی در این مورد مؤثر هستند.
سلامت:
گاهی با وجود تمامی این تشویقها، بچهها باز هم نیمههای شب به اتاق والدین برمیگردند!
جداكردن كودك از والدین و خواباندن مستقل او در اتاقش كمی زحمت دارد و گاهی یكی، دو ماه طول میكشد. اگر شب تا صبح كودك چند بار بلند شد، باید والدین به نوبت، او را به اتاق خودش ببرند و اجازه ندهند بینشان بخوابد. مشكل برخی خانوادهها این است كه یك هفته، 10 روز و حتی یك ماه این روش را ادامه میدهند اما یك شب كه كودك وارد اتاق والدین میشود، به دلیل بیحوصلگی او را به تخت خودش بازنمیگردانند. همین كار باعث میشود تمامی زحماتشان هدر برود و مادر مجبور شود این مسیر را دوباره طی كند.
سلامت: یكی از سوالات بیشتر مادران این است كه فرزند ما شب مدام بیدار میشود و طلب چیزی مانند آب یا شیر میكند. آیا درست است كه به صدا و درخواست او توجه كنیم؟
كودكان راحت وقتی در طول شب بلند میشوند، دوباره خودشان به خواب میروند اما وقتی كودكان بدقلق و دشوار در طول شب زیاد بلند میشوند، مادر مجبور میشود با هر بار نق زدن و گریه كردن به آنها شیر دهد یا رسیدگی كند. برای آنكه به مادر فشار زیادی نیاید، بهخصوص در مورد كودكان شیر مادرخوار، توصیه میشود مادر كودك را در اتاق خودش بخواباند و به درخواست فرزندش پاسخ دهد اما در مورد کودک بزرگتر از دو سال، بهتر است مادر او را جدا بخواباند و در صورت بیدارشدن كودك و درخواست چیزی، به او رسیدگی كند.