صفحه نخست » بخش عمومي » دکتر علیرضا شیری » اجتماعی

چرا خواب خورشید طولانی شد؟

آخرین چرخه خورشیدی که آذرماه گذشته به پایان رسید، به جای 11 سال 12.5 سال طول کشید. تازه‌ترین تحقیقات نشان می‌دهد که احتمالا دلیل بروز این اتفاق را باید در جریان‌های گازی سطح خورشید جستجو کرد.
محمود حاج‌زمان: از سال 2008 تا نیمه اول سال 2009 (زمستان 1386 تا تابستان 1387)، دانشمندان با کاهش عجیبی در لکه‌های خورشیدی، زبانه‌های خورشیدی و سایر طوفان‌های خورشیدی روبه‌رو شده‌اند. این اتفاق باعث طولانی شدن مرحله سکون در انتهای چرخه 11 ساله فعالیت‌های خورشیدی، برای یک دوره 15 ماهه شد. یافته‌های جدیدی که بر مبنای بررسی داده‌‌های رصدخانه خورشیدی، سوهو (SOHO) است، می‌تواند راه بهتری را برای پیش‌بینی شدت و مدت چرخه‌های خورشیدی آینده برای دانشمندان فراهم کند.
به گزارش وایرد، پیش‌بینی دقیق فعالیت‌های خورشیدی بسیار حیاتی است، زیرا بعضی از فوران‌های خورشیدی باعث بمباران زمین با ابرهای مغناطیسی بزرگی از ذرات باردار می‌شود که قادر است شبکه‌های برق را از کار بیاندازد و به ماهواره‌های ارتباطی نیز آسیب برساند.
دیوید هاتاوی از مرکز پروازهای فضایی مارشال ناسا و لیزا رایت‌مایر از دانشگاه ممفیس، با مطالعه اندازه‌گیری‌های 13 ساله رصدخانه سوهو، حرکت گاز یونیزه را از استوای خورشید به سمت قطبین آن ردیابی کرده‌اند. بر اساس یافته‌های آنان، حرکت نسبتا آرام گاز که تحت عنوان جریان نصف‌النهاری شناخته می‌شود، چند سال قبل از آغاز آخرین کمینه فعالیت خورشیدی در سال 2008 / 1387 تسریع شد. علاوه بر آن، جریان اخیر به میزان قابل توجهی نسبت به دوره کمینه قبلی سریع‌تر بود.
هاتاوی و رایت‌مایر پیشنهاد کرده‌اند که جریان نصف‌النهاری سریع‌تر باعث ایجاد میدان‌های مغناطیس ضعیف‌تر در قطبین خورشید و طولانی شدن کمینه فعالیت‌های خورشیدی می‌شود.
به گفته هاتاوی، میدان‌های مغناطیسی جریان نصف‌النهاری با جریان‌های قوی‌تر ناشی از مواد مغناطیسی سطح خورشید مقابله می‌کند. هرقدر که جریان نصف‌النهاری سریع‌تر باشد، مقابله شدیدتری با سایر جریان‌ها اتفاق می‌افتد. در نتیجه، میدان مغناطیسی قطبی خورشید نمی‌تواند قوی شود.
نیل شیلی از آزمایشگاه تحقیقاتی ناوال واشینگتن می‌گوید: «ممکن است تاخیر آغاز چرخه فعلی خورشیدی ناشی از میدان قطبی نسبتا ضعیف‌تر آن در فاصله سال‌های 2007 تا 2009 / 1386 تا 1388 باشد.»
هاتاوی اشاره می‌کند که قدرت میدان‌های مغناطیسی قطبی نقشی حیاتی را در تعیین آغاز چرخه خورشیدی بعدی ایفا می‌کند. این میدان‌ها با فرو رفتن به زیر سطح خورشید، میدان‌‌های مغناطیس سازنده لکه‌های خورشیدی را به‌وجود می‌آورد. این لکه‌ها نشانه‌ای از آغاز چرخه خورشیدی بعدی است. میدان‌های قطبی ضعیف‌تر زمان بیشتری را برای رسیدن به سطح انرژی لازم برای تولید لکه‌های خورشیدی صرف می‌کنند که باعث طولانی شدن دوران سکون چرخه قبلی می‌شود.
هاتاوی و رایت‌مایر پیش‌بینی می‌کنند که احتمالا میدان‌های قطبی ضعیف‌تر از حد معمول، فعالیت کمتری در طول چرخه خورشیدی بعدی ایجاد می‌کنند. هاتاوی می‌گوید: «جریان نصف‌النهاری یک نقش کلیدی را در تنظیم میدان‌های قطبی خورشیدی برای چرخه آینده ایفا می‌کند. بنابراین مشاهدات آینده به ما کمک می‌کند تا بتوانیم مدت و شدت چرخه‌های بعدی را نیز پیش‌بینی کنیم.»
به گفته شیلی یافته‌های جدیدی می‌تواند نشان‌دهنده این باشد که درک فیزیکدانان از چرخه خورشیدی و انتقال مواد مغناطیسی زیر سطح خورشید بسیار ناقص است.
ناچیموتوک گوپالسوامی از مرکز پرواز فضایی گودارد ناسا در گریندبلت مریلند می‌گوید: «یافته‌های جدید بسیار جالب توجه است و می‌تواند بین کلاس‌های مختلف مدل‌های مغناطیسی خورشیدی تمییز قائل شود.»
سایر مدل‌ها اگر چه جریان نصف‌النهاری را دربر می‌گیرند، اما به دینامیک مغناطیسی پیچیده‌ای که در زیر سطح اتفاق می‌افتد استناد می‌کنند. در حالی‌که این کار نتیجه کاملا عکس می‌دهد، یک جریان نصف‌النهاری سریع منجر به یک میدان قطبی قوی و یک دوره کوتاه کمینه فعالیت می‌شود. هاتاوی می‌گوید: «شاید اکنون زمان آن فرا رسیده‌است تا در این مدل‌ها بازبینی شود.»

__________________
---------
------
---
-