مسافرت و گردشگری در نوروز ۹۲ به کدام سو می رود؟ آیا با کسادی بازار تمام تورهای داخلی و خارجی مواجهیم و یا شکل جدیدی از گردشگری در حال متولد شدن است که تاکنون سابقه نداشته؟
هنوز عید نیامده، عده ای زانوی غم بغل گرفته اند که پولی ندارند سفر بروند و تعدادی هم صفحات آگهی جراید را ورق می زنند تا به عشق ینگه دنیا و سواحل رویایی، چمدانها را ببندند. در این بین، نوروز ۹۲، شرایط خاصی دارد. زیرا گران شدن فراوان قیمت ارز، باعث شده سفر به بیرون از ایران، گرانتر از هر سال دیگر شود.
بازار داغ مقاصد ناشناخته
برخی گزارشها می گوید پیش فروش تورهای داخلی در نوروز ۹۲، تا مرز یک میلیون تومان بالا رفته. انگار مسافرت در فلات ایران، گرانتر از هر سال دیگر تمام می شود.
اردشیر اروجی پژوهشگر و فعال گردشگری درباره افزایش قیمتها در تورهای داخلی می گوید: “واقعیت این است که وضعیت گردشگری در تمام حوزه ها مناسب نیست. در سفرهای داخل کشوری با توجه به وضعیت اقتصادی، هزینه سفر خیلی بالا رفته و خانواده ها کمتر تمایل دارند سفر را در سبد نیازمندیها خود بگنجانند.”
او البته می گوید در نوروز ۹۲، سنت صله رحم، همچنان برقرار خواهد بود، ولی دید و بازدید عید را نباید به پای صنعت گردشگری و گردشگری صنعتی نوشت: “پیش بینی می شود دید و بازدیدهای عید یا همان صله رحم مانند هر سال باشد. معمولا اقوامی که در شهرستانهای مختلف هستند برای دید و بازدید، به خانه یکدیگر رفت و آمد می کنند، ولی این موضوع تاثیری در صنعت گردشگری ندارد.
متاسفانه دیده ایم برخی مسئولان، این دید و بازدیدهای عیدانه را از بابت تعداد گردشگری یاد می کنند، ولی این دید و بازدیدها را نمی توان در حیطه صنعت گردشگری شمرد، زیرا گردشگری وقتی اتفاق می افتد که با هدف گذران اوقات فراغت، با استفاده از وسایط حمل و نقل عمومی صورت گیرد و گردشگر در مکانهای عمومی مانند هتلها، شب را بگذراند. این که خانواده ای برای دیدار عزیزان خود به شهرستان می رود و چند روزی مهمان است، عنوان گردشگری ندارد.”
او درباره افزایش هزینه های سفر داخلی، از تجربه شخصی خود مثال می زند که در دی ماه گذشته، برایش پیش آمده: “در سفری سه روزه به مشهد، با خانواده ۴ نفری ام به سفر رفتم، بلیط هواپیما نفری ۲۶۰ هزار تومان برای رفت و برگشت شد. برای اقامتمان در هتل، شبی ۳۰۰ هزار تومان هزینه کردیم و هزینه خورد و خوراک و حمل و نقل درون شهری نیز صرف شد. این سفر، ۳ میلیون تومان حداقل خرج برداشت. با حساب سوغاتی که برای دیگران گرفتیم، نفری حدود یک میلیون هزینه سفر ما شد.”
این سخنان، مطابق گزارشی است که خبرگزاری میراث فرهنگی از پیش فروش تورهای نوروزی با افزایش ۲۰ درصدی نسبت به روزهای عادی سال، منتشر کرده و در آن نوشته که بهای تورهای داخلی، به نفری یک میلیون تومان رسیده است.
بر خلاف اروجی، یک تورگردان حرفه ای به خبرآنلاین می گوید نباید خیلی به این حرفها بها داد، زیرا تورهایی که او و همکارانش برای نوروز ۹۲ معرفی کرده اند، در آستانه تکمیل شدن است.
امامی، کسی که بین تورگردانان به دلیل تسلطی که به مناطق کوهستانی جنوب غرب ایران دارد، به “مرد زاگرسی” معروف شده، درباره تورهای داخلی نوروز می گوید: “دلیل اینکه برخی از تورهای داخلی ما مانند گذشته رونقی ندارد، تنها به دلیل اقتصادی نیست. دلیل اصلی این است که تورهای داخلی تکراری شده اند. چند بار یک گردشگر به یزد یا اصفهان برود؟ باید مقاصد جدید برای گردشگری داخلی معرفی شود.”
او از گردشگری مثال می زند که به دلیل توان بالای مالی، تنها به سفرهای خارجی می رفته و امسال ترجیح داده به سفرهای داخلی برود. امامی درباره این گروه از گردشگران می گوید:”افرادی هستند که اگر یک بار به صورت اصولی به تورهای داخلی ما بروند، دیدگاه متفاوتی نسبت به تور داخلی پیدا می کنند. متاسفانه درباره تورهای داخلی این اشتباه وجود دارد که گروهی به سفر می روند و کسی آنها را سرگرم می کند، ولی تورلیدرها، باید بتوانند جاذبه های داخلی را گردشگران معرفی کنند، نه اینکه فقط سر آنها را گرم کنند. راهنماهای تور موظف هستند مسافرشان کشور را به نحو احسن بشناسد و جاذبه های ایران را طوری معرفی کنند که مردم راغب به سفر داخلی شوند.”
امامی درباره وضعیت اقتصادی آژانس گردشگری که در آن شاغل است، می گوید: “ما امسال نسبت به نوروز ۹۱ که تنها ۴ مقصد داخلی معرفی کرده بودیم، سه برابر بیشتر تورگذاشته ایم و ۱۲ مقصد جدید داخلی معرفی کرده ایم. سایر همکاران ما نیز خبر دارم ۲ تا ۴ برابر مقاصد خود را بیشتر از نوروز ۹۱ معرفی کرده اند.
تجربه ما نشان می دهد فصل پررونقی را در پیش خواهیم داشت. تلفنم مرتب زنگ می زندو برخی همسفرهای سالهای قبل می پرسند برنامه برای عید چی داریم. برای همین، عید امسال نسبت به سالهای گذشته بهتر خواهد بود. ۳ تور از ۱۲ مقصد ما پر شده و دلیل خوبی است که نوروز پرباری در پیش داریم.”
البته امامی یک تبصره نیز به حرفهای خود می زند: “همیشه گردشگران داخلی دقیقه ۹۰ تصمیم می گیرند، برای همین نمی توان وضعیت تورهای داخلی را تا ۲۰ اسفند پیش بینی کرد.”
از هتل چند ستاره تا آسمان پرستاره
اینطور که پیداست، امامی از ابداع مقاصد جدید گردشگری داخلی به عنوان برگ برنده تورگردانان در نوروز ۹۲ یاد می کند. مسئله ای که مورد تایید حسن سرلک مسئول یک آژانس گردشگری فعال در تهران نیز هست. سرلک درباره استقبال گردشگران داخلی از تورهای نوروز ۹۲ به خبرآنلاین می گوید: “با توجه به گران شدن سفرهای خارجی و کاهش این سفرها به نظر می رسد سفرهای داخلی رونق می یابد.
این را باید در نظر داشت همه به سمت هتلهای پرستاره نمی روند. متاسفانه می بینیم آژانسهای گردشگری، تورهای خود را روی حوزه های شناخته شده داخلی می بندند، در حالی که هنر آژانسها این است که عموم مردم را دعوت کنند به استانهای دیگر با تنوع بیشتر مقاصد گردشگری مسافرت کنند. البته این کار ایده و سلیقیه می خواهد که همکاران تورگردان باید صرف کنند.”
او از تجربه خود در تورگردانی “تهران” نام می برد و می گوید: “ما در کمیته تهران گردی، تهران را مقصد سفر داخلی قرار دادیم و توانستیم هتلهای تهران را راضی کنیم تا ۴۰ درصد تخفیف .به گردشگران داخلی بدهند. تور مسافرتی خود برای نوروز ۹۲ را در استان تهران گذاشته ایم و پیشنهاد دادیم هتلداران، “هتل فروشی” نکنند، بلکه تور ۴۰ نفره برقرار کنند و هتلها نیز تور بفروشند.” او از مقاصد جدید و روشهای ارزان سفر برای گردشگران داخلی، به عنوان برگ برنده تورهای داخلی در نوروز ۹۲ یاد می کند: “همه مردم که توانایی ندارند به هتل گردشگری ۵ ستاره بروند، باید فرهنگسازی شود اگر مردم دنبال سفر ارزان هستند، با مقاصد جدید، اماکن ارزانتری را برای شبخوابی انتخاب کنند.”
او از خانه های استیجاری به عنوان بدیلی برای هتلهای چندستاره، نام می برد. بدیلی که این روزها، باعث شده صدای هتلداران و تورگردانان شیکتر، بلند شود. از جمله امیر ناصر طباطبایی رییس جامعه هتلداران یزد که از دست خانه های اجاره ای به شدت شاکی است: »با آنکه بارها جلسات متعددی با فروانداری، اماکن و مسئولان گردشگری استان مبنی بر جلوگیری از فعالیت واحدهای اقامتی غیر مجاز برگزار کرده‌ایم و تا کنون نیز برای بیش از ۱۲ واحد غیر مجاز اخطاریه ارسال شده‌است ولی تاکنون هیچ خبری مبنی بر تعطیلی و عدم فعالیت این واحدها در اختیار ما قرار نگرفته و این واحدهای اقامتی غیرمجاز همچنان به کار خود ادامه می‌دهند.»
او یکی از دلایل این امر را نبود قوانین و اهرم پشتوانه اجرایی کردن اخطارها می داند: «درحالی که جامعه هتلداران و سازمان میراث و گردشگری استان به جد پیگیر فعالیت‌های خانه‌های استیجاری هستند ولی از آنجایی که پشتوانه اجرایی برای این مهم وجود ندارد نتوانستیم کاری از پیش بریم. همچنین به دلیل محدودیت‌های قانونی موجود، اداره اماکن و نیروی انتظامی در این خصوص کار جدی انجام نمی‌دهد.»
به گفته رییس جامعه هتلداران یزد، با آنکه هتلهای این استان افزایش نرخ نداشته‌اند و همواره با تخفیفات ویژه اتاق‌های خودرا به مسافران اجاره می‌دهند ولی باز با کاهش ضریب اقامت روبه‌رو هستند و این روزها با اقامت ۳۵ درصدی مسافران سپری می‌کنند. این درحالی است که در چنین شرایطی نه تنها این خانه‌های استیجاری مملو از مسافر هستند بلکه در صدد جذب گردشگران خارجی نیز برآمده‌اند.
به نظر می رسد به خاطر گران شدن ارز و تمایل بیشتر مردم برای ماندن در درون مرزها، تورگردانی و گردشگری داخلی در نوروز ۹۲ وضعیت بهتری نسبت به سالهای قبل داشته باشد، البته اگر مبنای محاسبه ما، نفر-سفر نباشد که به قول یکی از فعالان عرصه گردشگری، بیشتر به درد محاسبه استهلاک جاده ها و آمار حمل و نقل می خورد، تا محاسبه گردشگری واقعی!
جدول نرخ اعلام شده برای تورهای داخلی در نوروز ۹۲ از مبدا تهران
مقصد | شرایط | قیمت اعلام شده |
مشهد | اعزام با قطار درجه دو، اقامت در نزدیکترین هتل به حرم به همراه صبحانه – ناهار – شام برای ۳ روز | ۸۰ تا ۱۵۰ هزار تومان |
مشهد | اعزام با هواپیما- اقامت به مدت ۳ روز | ۲۵۰ تا ۴۰۰ هزار تومان |
کیش | اعزام با هوایپما- اقامت در هتلهای ۳ ستاره بدون غذا و پذیرایی برای ۳ روز | ۲۵۰ تا ۳۵۰ هزار تومان |
کیش | اعزام با هواپیما-اقامت در سوئیتهای شخصی برای ۴ روز | ۴۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان |
اصفهان | اعزام با اتوبوس-اقامت در هتل بدون پذیرایی ۲ روزه | به طور متوسط ۱۵۰ هزار تومان |
شیراز | اعزام با اتوبوس-اقامت در هتل بدونپذیرایی ۳روزه | به طور ۲۰۰ هزار تومان |
شیراز | اعزام با هواپیما-اقامت در هتل و پذیرایی برای ۴ روز | ۶۰۰ هزار تومان |
تورهای یکروزه | عموما اعزام با اتوبوس- با یک وعده غذای میانه روز | بین ۸۰ تا ۱۳۰ هزار تومان |