صفحه نخست » رفتارشناسی عمومی » روزانه های پرشین پت

تابناک: گری سیک از اعضای شورای امنیت ملی آمریکا در زمان ریاست جمهوری فورد، کارتر و ریگان و دستیار اصلی کاخ سفید در امور ایران در زمان انقلاب اسلامی و تسخیر لانه جاسوسی بود. وی که هم اکنون استاد مسائل بین المللی در دانشگاه کلمبیا است در یادداشتی که با عنوان «اگر اسرائیل ایران را بمباران کند چه می شود؟» در سایت «سی ان ان» منتشر شده است به عواقب حمله نظامی اسرائیل به ایران می پردازد.

گری سیک در این یادداشت با فرض وقوع حمله اسرائیل به ایران، نخستین واکنش را تشکیل جلسه اضطراری شورای امنیت سازمان ملل برای تصویب قطعنامه ای در محکومیت اسرائیل می داند و چنانچه آمریکا قطعنامه را وتو کند تردیدها در مورد همدستی آمریکا با اسرائیل از بین خواهد رفت.

با این وجود، احتمالا کشورهای اروپایی از این قطعنامه حمایت خواهند کرد و این نشانه آغاز فروپاشی ائتلاف تحریم ها علیه ایران خواهد بود که شکل دادن به آن سال ها زحمت را به دنبال داشته است. چرا که هم امریکایی ها و هم اروپایی ها به طور ضمنی بر این باور بوده اند که تحریم های فلج کننده جایگزینی بوده است برای جنگ، و با وقوع جنگ این باور دیگر معتبر نخواهد بود.

اما ایران چه خواهد کرد؟ گری سیک در پاسخ به این پرسش می نویسد «همه انتظار دارند که ایران پاسخ نظامی سنگینی بدهد. اما ممکن است متعجب شوند».

به باور وی ایران اعلامیه لازم برای خروج از «معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای(NPT) » را صادر خواهد کرد و به بازرسی های آژانس پایان خواهد داد. مقامات ایرانی لزوما اعلام نخواهند کرد که قصد دارند به سمت تولید سلاح های هسته ای پیش بروند، اما روشن خواهند ساخت که به عنوان کشوری غیرهسته ای که مورد حمله دولتی دارای سلاح هسته ای قرار گرفته است، این تصمیمی است که کاملا به آنها بستگی دارد. تمام ذخایر اورانیوم غنی شده از نظارت آژانس خارج خواهد شد و تمام دوربین های نظارتی نیز برچیده می شوند.

اما اگر ایران بتواند یک یا چند هواپیمای اسرائیلی را سرنگون کند پیچیدگی متفاوتی پیش خواهد آمد. یک یا چند خلبان اسرائیلی در دست ایران می تواند به شدت خطر گسترش درگیری را چه توسط آمریکا یا اسرائیل افزایش دهد.

گری سیک همچنین به اثرات عمومی تر این اتفاق نیز می پردازد. بازارها متوجه می شوند که تولید روزانه دو میلیون بشکه نفت ایران تا زمان نامعلومی وجود ندارد و قیمت ها جهشی ناگهانی خواهد داشت. رئیس صندوق بین المللی پول افزایش اولیه قمیت نفت را بیست تا سی درصد می داند. اما این می تواند تنها آغاز کار باشد. تصور اینکه لوله های انتقال نفت عراق توسط شبه نظامیان هوادار ایران منفجر شوند و میلیون ها بشکه نفت دیگر نیز از بازارها خارج شود، سخت نیست. اتفاقی که ممکن است برای خط لوله باکو- جیحان – تفلیس نیز رخ دهد.

علاوه بر این می توان انتظار داشت که دریافت و بارگیری نفت در بندرهای عربی خلیج فارس نیز به علت عملیات تخریبی و حملات رایانه ای به سیستم های کنترل با مشکل روبه رو شود. و اگر این وضعیت چند هفته ادامه پیدا کند قیمت نفت و بنزین به طرز بی سابقه ای افزایش پیدا خواهد کرد.

افزایش قیمت نفت همچون مالیاتی گزاف خواهد بود بر اقتصاد جهانی، آن هم درست زمانی که نشانه های خروج از رکود بزرگ را بروز می دهد. اقتصادهای شدیدا آسیب پذیر، مانند کشورهای جنوب اروپا ممکن است دچار ورشکستگی شوند اما همه کشورها با چالش های مهمی مواجه خواهند شد که مانند موجی، از حمل و نقل و هزینه های تولید به تمام جنبه های صنایعشان خواهد رسید. چیزی که وی آن را «سلاح کشتار جمعی واقعی ایران» می خواند.

گری سیک بر این باور است که بدون در نظر گرفتن این که ایران چگونه از اسرائیل و یا نیروهای آمریکایی انتقام می گیرد، بسیار برای آمریکا سخت خواهد بود که از ورود به جنگ سوم در خاورمیانه اجتناب کند. جنگی که هزینه های بیشتر و نتیجه ای نامشخص تر از جنگ افغانستان و عراق خواهد داشت، افسران امنیتی بسیاری در پنتاگون علیه آن هستند و مخالفت بسیاری نیز در داخل دولت شکل خواهد گرفت. مساله ای که بحث هایی عمومی در مورد گستره منافع مشترک آمریکا و اسرائیل شکل خواهد و آسیب دیدن روابط این دو کشور خطری بسیار بزرگ برای اسرائیل خواهد بود.

اما اتفاقاتی که استاد دانشگاه کلمبیا در خطوط پیشین ترسیم کرد نشان دهنده تمام ترس او نیست. وی مهم ترین تهدید را نه در روز یا هفته اول بعد از حمله اسرائیل، بلکه در سال بعد یا حتی بعدتر از آن می داند. زمانی که به باور وی یک بحران اقتصادی بزرگ با شواهدی از تلاش ایران برای ساخت سلاح هسته ای همراه شود.

با گذاشتن تحلیل هایی از این دست در کنار گزارش هایی که سازمان های مختلف بین المللی و آمریکایی منتشر کرده اند در مورد این که ایران به دنبال ساخت سلاح هسته ای نیست، می توان به این نتیجه رسید که آمریکا مجبور است با هر وسیله ممکن جلوی اقدام نظامی اسرائیل علیه ایران را بگیرد. در واقع بعد از حمله ای نظامی، حتی اگر ایران بر اساس آموزه های اخلاقی و دینی خود نخواهد که به سمت تولید سلاح هسته ای برود، منطق آمریکایی نمی تواند همچین مساله ای را باور کند و بنابراین تمام سنارویوهای خود را بر این اساس خواهد چید. به این ترتیب از نظر آنها و برای آنها عاقلانه تر و مفیدتر این است که ایران به فعالیت های هسته ای خود تحت نظارت آژانس ادامه دهد تا این که فضایی را ایجاد کنند که به دنبال ساخت سلاح هسته ای برود.