سالی که به رسم روزگار چند تن از هنرمندان و اساتید را از دست دادیم و امسال را بدون حضور آنها اما به یادشان آغاز کردیم.
"نیازجان نیازی"، پدر فرش ترکمن ایران
خبر درگذشت استاد "نیازجان نیازی"، پدر فرش ترکمن ایران ناگوار بود. او درحالی روز ششم فروردین ماه 1389 در سن 86 سالگی دارفانی را وداع گفت که سالها در آرزوی چاپ کتابش در زمینه هنر قالی بافی ترکمن بود.
نیازجان نیازی در سال 1303 در شهرستان گنبدکاووس متولد شد. سپس با یادگیری فنون فرش ترکمن در خصوص طراحی و رنگرزی پرداخت و با طراحی سیستم جدیدی از دار عمودی توانست دار افقی ترکمن را تغییر دهد. استاد نقش قالی ترکمن را با طراحی در کاغذهای شطرنجی به شکل علمی اجرا و فرصت های جدیدی را ابداع کرد و تحقیقات جامع در مورد فرش ترکمن و دیدگاه های نویسندگان و هنرمندان را جمع آوری کرد.
وی تا پایان عمر پربرکت خود موفق به احیای 800 نوع از نقش مایه های فرش ترکمن شد و 51 سال در زمینه فرش اصیل ترکمن به تحقیق، مطالعه و فعالیت پرداخت.
این استاد فرزانه در اواخر عمر، به دلیل پیری و کهولت سن از چندی قبل در منزل خویش بستری بود و سپس به کما رفت.
جواهری، هنرمند ساخت زیور آلات سنتی
تنها چهار ماه از سال گذشته بود که استاد محمد رضا جواهری هنرمند برجسته ساخت زیور آلات سنتی در سن 65 سالگی در قطعه هنرمندان بهشت زهرای تهران آرام گرفت.
محمد رضا جواهری از هنرمندان شاخص جواهر آلات سنتی و اره کاری روی فلز بود که آثار برجسته او در موزه‌های بزرگ جهان نگه داری می‌شود. این هنرمند فعالیت خود را در عرصه ساخت جواهر آلات سنتی از سن 12 سالگی آغاز کرد و در سن 20 سالگی موفق به دریافت نشان ممتاز هنری از وزارت فرهنگ و هنر وقت شد.
اره کاری روی فلز مرقد حضرت علی(ع) در نجف یکی از یادگاری‌های این هنرمند است که چشم هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌کند.
محمودی، مرد هنر و اخلاق و چهره ماندگار اروسی
استاد نعمت اله محمودی استاد بزرگ اروسی سازی سنندج، مرد هنر و اخلاق و چهره ماندگار اروسی کشور به دلیل بیماری، مرداد ماه امسال در سن 51 سالگی، دار فانی را وداع گفت و جامعه هنر و صنایع دستی استان کردستان را در ماتم فرو برد.
نعمت اله محمودی در سال 1338 شمسی در سنندج متولد شد و از همان اوان کودکی کار با چوب را آغاز کرد و با علاقه و اشتیاق هنر اروسی را فرا گرفت.
از نمونه کارهای استاد نعمت اله محمودی می توان به تعمیر و مرمت اروسی های موزه سنندج اشاره کرد، اروسی موزه سنندج یکی از نمونه های بی نظیر هنر اروسی سازی و کار استادکاران سنندجی است.
مرمت اروسی های موزه سنندج، دروازه مسجد جامع، مرمت و بازسازی در، پنجره و سقف موزه مردم شناسی خانه کرد، مرمت منزل وکیل و مرمت و بازسازی در ، پنجره عمارت خسروآباد سنندج تنها برخی از فعالیت‌های وی است.
محصص، نقاش، مجسمه‌ساز و مترجم نام‌آشنا
در همین ماه بود که بهمن محصص؛ نقاش و مجسمه‌ساز صاحب‌نام و مترجم نام‌آشنای ایرانی در سن ۷۹ سالگی به دلیل کهولت سن و عوارض ناشی از بیماری ریوی در رم پایتخت ایتالیا دیده از جهان فروبست.
محصص متولد ۱۳۱۰ در شهرستان رشت بود و از ۱۳۳۳ خورشیدی با سفر به اروپا در ایتالیا اقامت گزید. آثار هنری استاد محصص در طول سال‌های فعالیتش بارها در نمایشگاه‌های فردی یا گروهی در تهران و بسیاری از شهرهای اروپایی به نمایش گذاشته شد.
محصص راوی تلخی جهان معاصر و مجموعه‌ای از نبوغ و بی‌پروایی بود و حتی اگر در سکوت ابدی فرو رود، نمی‌توان نقش ماندگار او را از نقاشى مدرن و معاصر ایران حذف کرد و نادیده گرفت.
گیاهی شاعر و استاد قلم کار نقاشی
هنر قلم کار نقاشی اواخر مهر ماه امسال آخرین بازمانده و هنرمند خود را از دست داد. استاد عباس گیاهی شاعر و استاد برجسته صنایع‌دستی سن 91 سالگی و بر اثر کهولت سن روز گذشته در اصفهان در گذشت.
استاد گیاهی هنر قلم‌کاری نقاشی را از سن 16 سالگی آغاز کرده بود و 75 سال در این رشته فعالیت داشت.
این استاد برجسته در زمان حیات خویش لوح تقدیر‌های فراوانی از دست رئیس جمهور، استاندار، وزیر کار و معاونت صنایع‌دستی اصفهان دریافت کرده است.
دلشکیب، مبدع سبک هنری کارادل
آبان ماه امسال مبدع سبک هنری کارادل دار فانی را وداع گفت. حبیب‌الله دلشکیب هنرمند برجسته شهرستان کرج و مبدع سبک هنری کارادل (کار ابداعی دلشکیب) در سن 76 سالگی بر اثر بیماری ریوی در بیمارستان شرکت نفت تهران به معبود خود پیوست.
این هنرمند در ابتکاری زیبا با استفاده از پی‌وی‌سی و با روش حرارت دادن، مجسمه‌هایی بسیار زیبا بر اساس ضرب‌المثل‌ها و آداب و رسوم ایرانی ایجاد کرده بود.
حبیب الله دلشکیب، در 300 تابلوی سه بعدی و منحصر به فرد خود، فرهنگ و آداب و رسوم ایران را به تصویر کشید.
سیف‌اله کامبخش فرد، مدیر سابق موزه ملی ایران
ساعت 16 روز نهم آذرماه سال 1387، دکتر مسعود آذرنوش بر دوش دوستانش راهی خانه ابدی خود شد. اما دو سال بعد درست در همین روز امروز سیف‌الله کام‌بخش‌فرد، آخرین بازمانده نسل دوم باستان‌شناسی کشور در بهشت زهرا به خاک سپرده شد.
سیف‌اله کامبخش فرد، مدیر سابق موزه ملی ایران که تا سال ۱۳۵۹ ریاست این موزه را بر عهده داشت در سن 81 سالگی به دلیل بیماری قلبی و ریوی و کهولت سن به سوی معبود خود شتافت.
وی که به سال 1308 در تهران دیده به جهان گشود تحصیلات عالی دانشگاهی خود را در رشته باستان‌شناسی تا مقطع کارشناسی ارشد در دانشگاه تهران سپری کرد.
اولین کاوشگر قبرستان قیطریه تهران پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی در دبستان ادیب و تحصیلات متوسطه در دارالفنون در رشته باستان‌شناسی ادامه تحصیل داد و مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشد خود را در رشته باستان‌شناسی در سال‌های 1342 و 1343 از دانشگاه تهران گرفت.
فعالیت‌های تخصصی وی پس از پایان تحصیلات در موزه ایران باستان، معاونت و دستیاری مرحوم نگهبان در پایه‌گذاری و اداره موسسه باستان‌شناسی دانشگاه تهران و مسئولیت‌های مختلف در مراکز باستان‌شناسی بود.
ملک زاده، هنرمند برجسته مشبک فلز
هنر مشبک فلز امسال یکی از اساتید خود را از دست داد. استاد مهدی ملک زاده هنرمند برجسته و به نام صنایع‌دستی در رشته مشبک فلز روز 26 بهمن ماه امسال در اصفهان به علت کهولت سن در سن 73 سالگی درگذشت.
مدرک تحصیلی وی دیپلم در رشته طبیعی بود و از سال 1330 در زمینه صنایع‌دستی و هنرهای سنتی و عرصه مشبک فلز فعالیت داشت. او که در حدود 50 سال در رشته مشبک فلز فعالیت کرد سبک خاصی را ابداع کرده بود که در نوع خود بی نظیر است.
خزینه، استاد کاشی کاری ایرانی
در همین زمان یعنی روز 13 بهمن ماه علی اکبر خزینه، استاد هنرهای سنتی و کاشی کاری ایرانی در سن 82 سالگی در منزلش درگذشت.
کاشیکاری کتابخانه پارک شهر، شبکه های زیر طاق برج آزادی، مرمت کاشی های کاخ گلستان و آثار نقاشی های سفال و کاشی او در موزه هنرهای ملی از جمله آثار به یادمانده این استاد گرانقدر است. استاد خزینه نشان درجه یک هنر کاشیکاری را کسب کرده بود.
شهرستانی، معمار اماکن مذهبی
سید محمد علی شهرستانی، معمار توسعه بناهای حرم مطهر امام حسین و امیر المؤمنین(ع) هم در اسفند ماه امسال در تهران درگذشت و پیکرش از بیمارستان خاتم النبیا به نجف منتقل شد.
سیدمحمدعلی شهرستانی سال 1932 میلادی در کربلا به دنیا آمد و ضمن تحصیل علوم اسلامی در حوزه‌ها، تا سطح دروس خارج به دریافت درجه دکترای مهندسی از دانشگاه انگلستان نایل آمد. بعدها به موازات خدمات علمی ـ فرهنگی در اجرای برنامه‌های مهندسی ـ فنی در کشورهای مختلف از جمله ایران، عراق، مالزی و عربستان به فعالیت پرداخت.
مرحوم شهرستانی در توسعه حرم مطهر امام رضا علیه‌السلام در مشهد و برداشتن دیواری ضخیم از داخل حرم بدون آنکه آسیبی به گنبد برسد نقش موثری داشت و تلاش او مورد تعجب و تحسین کارشناسان بین‌المللی قرار گرفت.
وی به رغم کهولت سن در سن هشتاد سالگی با جدیت تمام در اجرای طرح بازسازی بارگاه امامان در سامرا، پس از تخریب کامل آن به دست وهابی‌ها، کوشید.
افشار، ایران‌شناس و جهانگرد
ایرج افشار، تاریخ‌پژوه، نسخه‌شناس، ایران‌شناس و جهانگرد برجسته قرن معاصر درحالی در سن 85 سالگی در حالی درگذشت که مدتی در بستر بیماری بود و قرار بود در ماه سپتامبر در رشته تاریخ از دانشگاه اسکاتلند دکترای افتخاری بگیرد.
ایرج افشار متولد 16 مهرماه سال 1304 در تهران بود و سرانجام در شامگاه 12 اسفندماه جان به جان آفرین تسلیم کرد.
"اسکندرنامه"، "انجونامه"، "پرونده صالح"، "گاه‌شماری در ایران قدیم"، "ریاض‌الفردوس" و "جستارها درباره نسخه خطی" از جمله نزدیک به 300 عنوان کتاب منتشرشده او در زمینه‌های تصحیح، تألیف و ترجمه هستند.
روح‌الامینی، مردم‌شناس
درگذشت محمود روح‌الامینی، مردم‌شناس پیشکسوت ضایعه دیگری بود که در اسفند ماه امسال جامعه فرهنگی کشور را داغدار کرد.
دکتر محمود روح‌الامینی متولد پنجم مهرماه 1307 در کرمان بود و در دومین همایش چهره‌های ماندگار به‌عنوان چهره‌ی ماندگار در رشته مردم‌شناسی معرفی شد.
او در سال 1334 لیسانس ادبیات فارسی و سال 1339 لیسانس علوم اجتماعی خود را از دانشگاه تهران گرفت و در همان سال برای ادامه تحصیل به فرانسه رفت و توانست در سال 1347، از دانشگاه سوربن فرانسه مدرک دکتری خود را در رشته مردم‌شناسی بگیرد.
از جمله کتابهای منتشرشده توسط این استاد رشته‌ی مردم‌شناسی به "گردش با چراغ" (در مبانی انسان‌شناسی)، "زمینه فرهنگ‌شناسی"، "در گستره فرهنگ"، "به شاخه نباتت قسم" (باورهای عامه درباره فال حافظ)، "نمودهای فرهنگی، اجتماعی در ادبیات فارسی"، "آیین‌ها و جشن‌های کهن در ایران امروز" و "فرهنگ و زبان گفت‌وگو" (به روایت تمثیل‌های مثنوی مولوی) می‌توان اشاره کرد.
مهریار٬ اصفهان شناس
در اواخر سال محمد مهریار٬ نویسنده، مترجم٬ ادیب و محقق و اصفهان شناس برجسته٬ در سن 92 سالگی به دلیل کهولت سن در اصفهان دار فانی را وداع گفت.
وی سالها کرسی استادی تاریخ ادبیات فارسی و تاریخ تطور زبان فارسی در دانشگاه اصفهان داشته و سابقا ریاست کتابخانه این دانشگاه را بر عهده داشته است.
استاد محمد مهریار دانشمند فرزانه و ایران شناس بزرگ از شخصیتهای ملی ایران بود که در زمینه علوم انسانی نظیر زبان شناسی، ادبیات فارسی، جامعه شناسی و روانشناسی (تعلیم و تربیت)، تاریخ و فلسفه و جغرافیا، همچنین علوم حوزوی، سالها تحصیل، تدریس، تحقیق و تالیف کرد ودر بسیاری ازین علوم سر آمد دوران خود در ایران شد.
گرچه ایران هنرمندان و اساتید بسیاری را در حوزه تاریخ، فرهنگ، هنرهای سنتی و باستان شناسی از دست داد اما هر یک از این اساتید هنر و یادی را از خود به جای گذاشته اند که کهنه شدن هر سال دیگر هم از خاطره فعالیت های آنها را از یاد نمی برد.
زندگی صحنه یکتای، هنرمندی ماست / هر کسی نغمه خود خواند و از صحنه رود
صحنه پیوسته به جاست / خرم آن نغمه که مردم بسپارند به یاد