1- موقعیت طبیعی اثر:
مراغه از شهرهای قدیمی استان آذربایجان شرقی است که از دو ناحیه کوهستانی و جلگه ای تشکیل یافته و در شرق دریاچه ارومیه بر دامنه جنوبی کوه سهند قرار گرفته و از شمال به شهر تبریز و ارتفاعات کوههای سهند و از سمت شرق به شهرستان هشترود و رشته کوههای شرقی و از جنوب به شهرستان میاندوآب و جلگه دریاچه ارومیه و از غرب به خود دریاچه ارومیه محدود میگردد. ارتفاع تقریبی آن از سطح دریا 1485 متر است. رودخانه صوفی چای از وسط شهر میگذرد. هوای متمایل به سرد و نسبتا" مرطوب داشته که در قسمتهای جلگه ای آن گرم و نواحی کوهستانی سرد است.
2- موقعیت فعلی اثر:
این بنا در داخل بافت قدیم مراغه، خیابان شهید بهشتی، میدان تره بار، روبروی سرای
خواجه ملکم و به فاصله کمی از مسجد ملامعزالدین قرار دارد.
3- تاریخچه و وجه تسمیه اثر:
این
حمام به اسم
خواجه نصیر طوسی ساخته شده است، و به فاصله نزدیکی از مسجد ملا معزالدین قرار گرفته است برخی به اشتباه این
حمام را مربوط به دوره ایلخانی می دانند ولی با توجه به فرم ساخت و شواهد معماری مربوط به دوره صفوی می باشد.
4- ویژگی اثر:
حمام خواجه نصیر مراغه مانند اکثر
حمام های منطقه در زیرزمین (به دلیل جلوگیری از پرت حرارت) ساخته شده و طاقهای گنبدی و قوسهای متعددی دارد. مصالح آن عمدتا" آجر و سنگ به همراه ملات آهک و بعضا"ساروج است که در این اواخر با توسعه و پیشرفت بهداشت، خزینه تبدیل به دوش و نمره شده و دیوارها با کاشی پوشش داده شده اند.
ورودی به
حمام توسط یک هشتی کوچک امکان پذیر است و سربینه دارای چهار ستون که یکی از آنها توسط دیواری به جرز اصلی
حمام متصل شده است. در محل میان در، گرمخانه نسبت به محور اصلی سربینه 24 درجه تغییر جهت داده است. بخش مردانه این
حمام موجود ولی متاسفانه بخش زنانه آن تبدیل به مغازه شده است.
این بنا از جمله
حمام های با وسعت زیاد و دوقلو (زنانه – مردانه) و با تزئینات و کاربندی های زیبا می باشد و به دلیل قرار گرفتن در بافت قدیم و در جوار بازار مراغه، درزمان آبادانی اش روزانه پذیرای مراجعه کنندگان بسیاری بوده است.